Pojęcie ludobójstwa zostało wprowadzone do prawa międzynarodowego w latach 40. Jego twórcą był Rafał Lemkin, polski prawnik żydowskiego pochodzenia, absolwent lwowskiego uniwersytetu. W 1933 r. zaproponował on wprowadzenie do prawa międzynarodowego dwóch kategorii przestępstw. Pierwszą z nich były „akty barbarzyństwa” rozumiane jako niszczenie z premedytacją grup narodowych, rasowych, wyznaniowych i społecznych; drugą – „akty wandalizmu”, czyli niszczenie dzieł kultury.
W czasie wojny Lemkin znalazł się w Stanach Zjednoczonych, gdzie w 1944 r. wydał książkę „Rządy Osi w okupowanej Europie”. Najważniejszy okazał się jeden jej rozdział, zatytułowany „Ludobójstwo” (Genocide). Nowy termin był połączeniem greckiego słowa genos (rasa, szczep, plemię) i słowa cide, mającego łaciński źródłosłów (occido, occidere – zabijać).
Według Lemkina ludobójstwo było „niszczeniem narodu albo grupy etnicznej”, ale niekoniecznie musiało oznaczać natychmiastową biologiczną zagładę. Ludobójstwo składało się z dwóch zasadniczych etapów: niszczenia „narodowej tkanki” uciskanej grupy (czyli jej wynarodowienia), a następnie narzucania narodowej tkanki okupanta – w stosunku do podbitej ludności, albo tylko na podbitym terytorium, po wysiedleniu lub wymordowaniu tej pierwszej.
Lemkin analizował różne „techniki ludobójstwa”, które stosowali Niemcy. Do technik politycznych zaliczył likwidowanie lokalnych instytucji, zmienianie przestrzeni publicznej podbitych krajów poprzez usuwanie napisów w narodowych językach, zmianę imion i zapisu nazwisk (np. z francuskich na niemieckie w Lotaryngii), zmuszanie lokalnej ludności do wpisywania się na Niemiecką Listę Narodową (Volkslistę), wysiedlenia z inkorporowanych do Rzeszy terenów (przykładem byli Polacy).