Zgoda ponad politycznymi podziałami trwała w Niepodległej tylko do wyborów w 1922 r.; odtąd nie dało się już porozumieć tak, żeby wszyscy Polacy, nie wspominając o niechcianych mniejszościach, czuli się w Polsce u siebie.
Przykłady wyzwań, przed jakimi stanęła odrodzona Rzeczpospolita.
Wśród koncepcji odrodzonej Rzeczpospolitej wyróżniały się dwie podstawowe: inkorporacyjna i federacyjna.
Kiedy zbliżał się wybuch I wojny światowej, Polska nie istniała właściwie dla świata. Cała Europa respektowała istniejące granice.
Terytorialny kształt odrodzonej Polski był rezultatem jej działań dyplomatycznych i militarnych. Ani przez chwilę politycy polscy nie osłabili w tych pierwszych latach niepodległości swej aktywności. Na wszystkich polach.
Ferdynand Foch tak ocenił traktat wersalski: „To nie pokój, to zawieszenie broni na dwadzieścia lat”. Marszałek zmarł w 1929 r., więc nie przekonał się, jak genialnie przewidział przyszłość.
Jesienią 1918 r. na terenie przyszłej Polski do życia budziło się również wiele małych ojczyzn. Nie wszystkie jednak patrzyły na formujący się w Warszawie rząd z nadzieją.
Gdy w sztabach Rosji, Niemiec i Austro-Węgier debatowano o przyszłych planach wojennych, to jedno tylko nie ulegało wątpliwości: główna scena w ich wspólnym militarnym teatrze była umieszczona na ziemiach polskich.
Przez ponad sto lat okupanci prowadzili różne polityki wobec Kościoła katolickiego i innych wyznań.
Politycznym wizjom odzyskania niepodległości towarzyszyły różnorodne koncepcje militarne. Najważniejsze wiązały się z osobą Józefa Piłsudskiego.