Singapur od paru lat stara się produkować więcej własnej żywności. A że nie ma dużo miejsca pod uprawy i hodowlę, próbuje mięso i mleko hodować w laboratoriach. I patrząc na kurczące się zasoby planety, będzie to trend światowy.
kiedy tylko chcą, niezależnie od sezonu czy z jak daleka to importowano. – Czas zacząć jeść to, co możemy sami wyprodukować – mówi Tan. Nawet jeśli jest to zwyczajna sałata. TEKST I FOTOGRAFIE MARTA ZARASKA
Biliony mikrobów w ludzkich jelitach mogą na wiele sposobów oddziaływać na nasz umysł. Daje to nadzieję nie tylko na kolejne metody diagnozowania zaburzeń psychicznych, ale również nowe terapie, od diety i probiotyków po przeszczepy
Psychologowie coraz częściej przyjmują w swoich gabinetach pacjentów dotkniętych ekolękiem i depresją klimatyczną. Co z tym robić?
, materialistycznie nastawionych ludzi. Zarówno nasze zdrowie psychiczne, jak i zdrowie naszej planety mogą na tym tylko skorzystać. *** Marta Zaraska jest autorką książki „Tajemnice długowieczności. Jak przyjaźń, życzliwość i optymizm pomagają dożyć stu lat”, która w marcu ukaże się po polsku.
Kremy przeciwzmarszczkowe z ziemniaków, protezy dentystyczne z rybich resztek i plastikowe opakowania z czerstwych wypieków – biorafinerie przyszłości dają nadzieję na nieszkodliwe dla środowiska produkty wytwarzane z marnowanej żywności.
Mięso z probówki daje nadzieję na to, że wszyscy będziemy mogli jeść mięso nieco zdrowsze, bo bez bakterii e coli, antybiotyków i innej chemii.
bez bakterii e coli, antybiotyków i innej chemii. Ale przede wszystkim takie, które nie wymaga zabijania, jest bardziej przyjazne planecie. Trzeba będzie tylko spróbować ten pierwszy kawałek. MARTA ZARASKADziennikarka, autorka książki „Mięsoholicy: 2,5 milliona lat mięsożerczej obsesji człowieka” (wyd. Czarna Owca, 2017)
Pandemia. Wypadki. Pożary. Gwałty. Większość doniesień, szczególnie tych online, ma negatywny wydźwięk. To się źle odbija na naszej psychice, ale i może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie fizyczne. Łatwo przedawkować stres.
Przyjaźń, więzi społeczne, optymizm i dobry humor nie tylko mogą wzmocnić układ odpornościowy, ale nawet wpłynąć na to, jak reagujemy na szczepionki.
Gazy cieplarniane, ścieki, tysiące ludzkich ofiar. Przemysł odzieżowy jest jednym z najszybciej rosnących największych trucicieli planety.
znacznym stopniu do opłakanego stanu tej wielkiej hinduskiej rzeki. W 2015 r. film dokumentalny „The True Cost” (dostępny na Netflixie) zaszokował świat obrazami zniszczeń dokonanych w środowisku przez przemysł odzieżowy: rzek spienionych trującymi ściekami, hałd śmieci, dymiących fabryk. A z
Gigantyczna emisja gazów cieplarnianych, degradujące środowisko kopalnie odkrywkowe i pasożyty, przez które chorują morskie ssaki. Domowe czworonogi zostawiają w środowisku wielkie odciski łap.
Większy mózg, mniej włosów, ciemniejsza skóra – mięso zmieniło ludzi na wiele sposobów. Stało się symbolem władzy, bogactwa, męskości. Jak się zaczęła i dokąd prowadzi nasza mięsożercza obsesja?
żywności ze zwierząt jest bowiem mało efektywna: aby wyhodować 1 kg wołowiny, krowa musi zjeść 13 kg zbóż. To dlatego Oskar Kolberg w „Materyałach do Etnografii Słowiańskiej” z 1871 r. odnotowywał, że chłopi „mięsa rzadko kiedy uwidzą. Na weselu nawet mięso w skąpych tylko ukazuje się
Wiele plemion Afryki i Ameryki Południowej ma specjalne słowo na głód mięsa, odróżniający go od zwykłej pustości brzucha. I możliwe, że taki głód ma czasem przyczyny fizjologiczne.
Konina, psina, wołowina, małpina – dla jednych przysmak, dla innych obrzydlistwo. Dlaczego tak bardzo różnimy się w postrzeganiu, które zwierzęta nadają się do zjedzenia?
Krowie mleko bez krów? Kurze jajka bez kur? Żelatyna z mastodontów? Wszystko to już możliwe dzięki zmodyfikowanym genetycznie drożdżom i bakteriom.
Wiara, że od zimnego powietrza można się przeziębić, sięga korzeniami starożytnego Rzymu. Ile w niej prawdy?
Światowa Organizacja Zdrowia dorzuciła przetwory mięsne do listy substancji rakotwórczych. Czerwone, nieprzetworzone mięso wylądowało wśród czynników „prawdopodobnie rakotwórczych”. Czas na wegetarianizm?
raczej nie trafi na czarną listę WHO. *** Marta Zaraska jest autorką książki „Meathooked: The History and Science of Our 2,5-Million-Year Obsession With Meat”.
Będzie zimno. Będzie gorąco. Będzie miniepoka lodowcowa. Będą susze i upały, a oceany podniosą się o kilka metrów do 2050 r. W co wierzyć?
Prof. Peter Singer, słynny etyk z Uniwersytetu Princeton, o pomaganiu z głową, minimalizowaniu cierpienia i ekonomicznym sensie filantropii.
Marta Zaraska: – Swoją najnowszą książką „The Most Good You Can Do” znów narobił pan sobie wrogów.Peter Singer: – Niektóre organizacje charytatywne i ludzie, którzy je wspierają, niewątpliwie nie są zadowolone z tego, co mówię. Ale faktem jest, że to, co niektóre z nich
Z badań wynika, że najlepsze, co homopara może zrobić dla wychowywanych przez siebie dzieci, to zawrzeć formalny związek. W Polsce, gdzie takich dzieci jest ok. 50 tys., to wciąż niemożliwe.
Kuchenne bioreaktory do hodowli wołowiny, inkubatory jadalnych owadów, domowe ekspresy do robienia „mięsa” z białek roślinnych...
choćby ryjkowce (rodzaj chrząszczy) mają więcej białka od wołowiny, wieprzowiny i drobiu. Niektóre gatunki jadalnych owadów mają w stu gramach aż 1562 mg żelaza (pierś kurczaka ma tylko 1 mg) oraz 25 mg cynku (kurczak – 0,8 mg). Owady są też dużo lepsze od krów czy świń w
Sztuczne pszczoły zapylające truskawki. Roboty ważki naprawiające dziury w dachach. Karaluchy cyborgi odnajdujące w gruzach ofiary katastrof. Roboty wzorowane na owadach to już nie science fiction.
Nie lubisz czarnej kawy, brokułów, soku z grejpfrutów? Możliwe, że jesteś supersmakoszem.
Genetycznie wciąż jesteśmy jaskiniowcami, więc powinniśmy się odżywiać jak nasi praprzodkowie – twierdzą wyznawcy modnych ostatnio diet paleo.
nawet 95 proc.). Powód? Wczesne udomowienie bydła, związane z tym rosnące spożycie mleka i selekcja naturalna. Dla porównania – tylko około 1 proc. Chińczyków trawi mleko. Za to wielu Azjatów ma wariant genu powodujący, że nawet po wypiciu niewielkiej ilości
Śladem Zachodu Polskę opanowuje szaleństwo gadżetów mających zapewnić bezpieczeństwo dzieciom. Czy to bezpieczna moda?
nas wypadki drogowe (średnio 564 ofiary w wieku 1–6 lat rocznie), a drugie – utonięcia, reszta zagrożeń czyha na najmłodszych w domu. Rocznie średnio 80 dzieci w wieku żłobkowym i przedszkolnym ginie u nas z powodu upadków (ze schodów
Niemal 90 proc. mieszkańców Dubaju to tymczasowi imigranci. Hindusi, Pakistańczycy, Filipińczycy – przyjeżdżają budować bogactwo Emiratów, a zarabiają grosze i gnieżdżą się w obozach pracy.
Szacuje się, że około miliona z 23 mln Ghańczyków żyje z poszukiwania złota. Na ogół w konflikcie z prawem.
Biegła znajomość języków obcych poprawia nie tylko nasze perspektywy zawodowe, ale i funkcjonowanie naszego mózgu – opóźnia rozwój choroby Alzheimera, sprawia, że stajemy się bardziej kreatywni.
Tygrys w walizce, setki żółwi poupychane w kartonach, tukany ukryte w skarpetkach. W wakacje kwitnie nielegalny handel dzikimi zwierzętami. Szacuje się, że to drugi, po handlu narkotykami, najbardziej intratny rodzaj przemytu.
Każdy, kto przewozi bez zezwolenia okazy chronionych gatunków lub przedmioty z nich wykonane, łamie prawo.
Voodoo jako religia, obrzęd, subkultura kojarzy się z Karaibami. Ale jego korzeni trzeba szukać w zachodniej Afryce.
Indie planują importować wodę z Alaski. Powód? Miejscowe studnie są niemal puste, a rzeki tak zanieczyszczone, że bąbelkują metanem.
Ciąża wegetariańska wciąż wzbudza wiele emocji: dla jednych równa się maltretowaniu życia poczętego. Dla innych oznacza troskę o zdrowie swoje i dziecka.
W Chinach jest 3,7 mln km dróg, z czego 65 tys. km stanowią autostrady. Ich sieć już w tym roku wydłuży się do 70 tys. Tym samym drogowcy utrzymają zeszłoroczne tempo budowy – w 2009 r. przecięli wstęgi na 4391 km i wbili łopaty pod budowę kolejnych 16 tys. km.
Chińczycy szykują się do budowy fragmentów autostrady A2 ze Strykowa do Warszawy. A jak budują u siebie?
, w 2008 r. miała równowartość ponad 2,4 mld zł przychodu i prawie 1 mld zł zysku. Głównym źródłem dochodów są opłaty drogowe: Chińska Republika Ludowa ma najwięcej kilometrów płatnych autostrad na świecie. Działa efekt skali – wiele z nich
Dla jednych odważny reformator i wzorowy przywódca, dla innych autokrata i zbrodniarz wojenny.
Dla jednych odważny reformator i wzorowy przywódca, dla innych autokrata i zbrodniarz wojenny.
W Indiach znikają dziewczynki. Dwa miliony każdego roku. W niektórych regionach kraju rodzi się ich już tylko 761 na tysiąc chłopców, biologiczny standard to 952 na tysiąc. Powód? Selektywne
. Prakash pytany, co by zrobił, gdyby jego córka chciała poślubić kogoś z niższej kasty, tężeje. – Zabiłbym ją – mówi. I nie żartuje. Marta Zaraska z New Delhi
Według wyliczeń Google, na 10 krajów, których mieszkańcy najczęściej wyszukiwali ostatnio w Internecie hasło 'Barack Obama', aż dziewięć leży w Afryce.
Demokratyczna Republika Konga mogłaby być jednym z najbogatszych krajów świata. Ale zasoby naturalne stały się jej przekleństwem.
Somalijscy piraci trzymają na muszce 14 statków i 268 marynarzy. A wszystko dlatego, że Somalia to państwo bezpańskie.
Demokratyczna Republika Konga mogłaby być jednym z najbogatszych krajów świata. Ale zasoby naturalne stały się jej przekleństwem.
zostali porwani. Przewodnik Lonely Planet odradza jakiekolwiek podróże z Gomy do Kinszasy inaczej niż samolotem. „Można dzięki temu oszczędzić ponad miesiąc przeprawy drogą, rzekami oraz całkiem prawdopodobnie – życie”. Marta Zaraska z Gomy
W Rwandzie nie ma już Hutu ani Tutsi. Za używanie tych określeń, czyli głoszenie ideologii podziałów, można trafić do więzienia, podobnie jak za krytykę partii rządzącej – Rwandyjskiego Frontu Patriotycznego (RPF).
z wieców wyborczych Kagame przypomniał zgromadzonym, że partia RPF dała Rwandzie to, co obiecuje jej państwowa dewiza: Jedność, Demokrację i Dobrobyt. Od 1996 r., kiedy Rwanda była najbiedniejszym krajem na Ziemi, a roczny dochód na mieszkańca wynosił ledwie 80 dol., jej gospodarka jest jedną z najszybciej rosnących na świecie. Marta Zaraska z Kigali
Kubański dowcip: dorosły pyta pierwszoklasistę: José, kim chcesz zostać, jak dorośniesz? José na to: turystą!
tym roku Kuba ma zacząć wielką kampanię promocyjną pod hasłem „Viva Cuba”. Jak na ironię, minister turystyki Manuel Marrero Cruz zapewnia, że jego kraj oferuje przyjezdnym „przede wszystkim możliwość otwartego uczestnictwa w życiu mieszkańców – w atmosferze harmonii”.Marta Zaraska z Hawany
Kubański dowcip: dorosły pyta pierwszoklasistę: José, kim chcesz zostać, jak dorośniesz? José na to: turystą!
napiwków czy jedzenia. Jak można się domyślić, są one jednak wciąż mile widziane. Jeśli zaś ta metoda na zdobycie dewiz zawiedzie, można jeszcze liczyć na rodzinę za granicą. Szacuje się, że Kubańczycy otrzymują od bliskich od 400 mln do 1 mld dol. rocznie. Istnieją nawet sklepy internetowe
Po 16 latach były przywódca junty Daniel Ortega wrócił do władzy. Nikaraguańczycy wierzą, że Daniel się zmienił, że Nikaragua się zmieniła. To dziś najbezpieczniejszy kraj w Ameryce Łacińskiej. I najbiedniejszy.
władzę nad policją i wojskiem. Zdaniem wielu nikaraguańskich prawników reforma ta byłaby niezgodna z konstytucją. A to dopiero początek. Marta Zaraska z Managui José Daniel Ortega Saavedra (ur. 1945) – poeta, który najpierw miał zostać księdzem, potem prawnikiem, a wyrósł na jednego z
Po 16 latach były przywódca junty Daniel Ortega wrócił do władzy. Nikaraguańczycy wierzą, że Daniel się zmienił, że Nikaragua się zmieniła. To dziś najbezpieczniejszy kraj w Ameryce Łacińskiej. I najbiedniejszy.
Gdyby ze wszystkich śmieci, jakie Polacy wyprodukują w tym roku, usypać górę, mielibyśmy w kraju nowy szczyt. Zdawałoby się niepotrzebny i kłopotliwy. Tymczasem śmieci to dobry interes. W Stanach Zjednoczonych wyrósł na nich niejeden miliarder.
6 czerwca 1973 r. zjechał z taśmy pierwszy Fiat 126p. W najbliższych dniach zjedzie ostatni. Do września 2000 r. wyprodukowano ich dokładnie 3 318 674. Jeszcze trochę, a Maluch sięgnąłby po rekord Guinnessa dzierżony przez Volkswagena garbusa. Produkcja Fiata 126p trwa ponad ćwierć wieku i teraz, po kilku ułaskawieniach, wyrok jest już nieodwołalny. Ale nasz Maluch, obiekt wielu złośliwych żartów i gorących pragnień, długo jeszcze będzie żyć w polskim pejzażu, zanim stanie się muzealnym zabytkiem. Wszak autko, które urodziło się w socjalizmie i miało być jedną z oznak gierkowskiego „otwarcia na świat”, dowiozło nas ostatecznie do rynkowej demokracji. Przejechaliśmy nim kawał drogi ku europejskiej cywilizacji.
silnik!– Niech się pani nie martwi, oddam swój, bo mi dali zapasowy z tyłu. • Odkąd podczas juwenaliów do Malucha weszło 13 studentów, wprowadzi się przedziały dla palących i niepalących. • – Jeśli pan zna dowcipy o Maluchu, zaangażujemy pana do najbliższego programu.– Mnie by zależało na stałej pracy...– Panie, te dowcipy będą w modzie przez najbliższe 126 lat! Wybrała Marta Zaraska
Życie melomana jest coraz łatwiejsze. Nie trzeba już polować na wybraną płytę, nie trzeba przeszukiwać półek w każdym sklepie ani – co chyba najważniejsze – płacić. Teraz do szczęścia wystarczy tylko parę kliknięć myszką.
Waterstones Piccadilly, dokładny adres nie jest potrzebny. I tak wszyscy w Londynie wiedzą, gdzie to jest. Prawie sześć tysięcy metrów kwadratowych powierzchni, półtora miliona książek. Minęły dopiero dwa miesiące od uroczystego otwarcia tej największej w Europie księgarni, a już liczy się, że odwiedziło ją ponad 500 tys. osób.
Kiedy w Seulu gęstnieją chmury, w Warszawie spadnie deszcz. Za wiele nici łączy nas z koreańskim kolosem Daewoo, żeby jego rozpad mógł nam być obojętny. Co się stanie z polskimi zakładami Daewoo? Co z robotnikami, którzy narzekali na koreańską dyscyplinę, ale teraz drżą, żeby nie stracić pracy? Co z samochodami, których dziesiątki tysięcy wrosło w nasz krajobraz? Co z trzyletnią gwarancją udzieloną przez producenta?