Gmaszydło. Co zrobić z Pałacem Kultury?

Z jednej strony – architektoniczne paskudztwo i symbol stalinowskiego zniewolenia. Z drugiej – przedmiot ukrytej dumy warszawiaków, kojarzący się ze stolicą bardziej niż kolumna Zygmunta.

. I stąd pomysł, by Pałac przykryć. Po to, by później na oczach całej Europy triumfalnie go odkryć. Piotr Sarzyński Piętro po piętrze od 44 do 31 ...... pomieszczenia techniczne (nadajniki, anteny, tzw. czerpnia powietrza dla PKiN, zbiorniki wody itd.)30 ...... taras widokowy29 ...... urządzenia

Dmuchanie w banana

Od 1989 roku upłynęło dość czasu, by ukształtowało się nowe pokolenie artystów, działających w warunkach wolności artystycznej, ale i gospodarczej. Co mają nam do powiedzenia i przekazania? Można się o tym przekonać na wystawie pod dość zobowiązującym tytułem „Sztuka III RP”, otwartej właśnie w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pod Radomiem.

Twórcy już nie wolno

Samuraje i mazgaje

Andrzej Wajda zapowiedział realizację ciągu dalszego „Człowieka z...”. Mimo zbliżającej się osiemdziesiątki mistrz świetnie radzi sobie w III RP i kręci film za filmem. Ale nie wszyscy twórcy „starego portfela” odnaleźli się w wolnorynkowej kulturze. Przyjmują więc najprzeróżniejsze strategie przetrwania.

, Zbigniew Libera, Paweł Althamer, Zbigniew Rumas, Grzegorz Klaman). Podobnie w teatrze pojawiła się grupa młodych zdolnych reżyserów, która wprawdzie nie usunęła w cień nestorów, ale poważnie zawładnęła wyobraźnią widzów. Nazwiska Agnieszki Glińskiej, Piotra Cieplaka, Krzysztofa Warlikowskiego

Wyzwolony Bill

Odcinanie uszu

Jak uhonorować w szczególny sposób artystę w miejscu, w którym na co dzień i tak wisi kilkaset jego obrazów? Z tym problemem musieli się zmierzyć organizatorzy wystawy w muzeum Vincenta van Gogha w Amsterdamie w związku z przypadającą w tym roku 150 rocznicą urodzin malarza. I wybrnęli z problemu bardzo sprytnie.

malarstwie abstrakcyjnym, to wyzwanie kto wie, czy nie poważniejsze aniżeli krzyżówka w „Dużym Formacie”. A jeśli kogoś nie przekonują moje argumenty, to powiem tak: w końcu nad dziełami van Gogha warto podumać przy każdej możliwej okazji, nawet jeśli towarzyszy im chaos współczesnej sztuki. A może nawet szczególnie wtedy? Piotr Sarzyński z Amsterdamureprodukcje AN

Pejzaż w  betonie

Czy malarstwo dogorywa? W toczącym się na ten temat już od dawna sporze kolejny głos dołożył Leon Tarasewicz wystawą otwartą przed paru dniami w stołecznym Centrum Sztuki Współczesnej. Choć nie do końca można być pewnym, czy ten wybitny artysta, laureat Paszportu „Polityki”, stara się malarstwo reanimować czy też je dobić.

Sztuka z instrukcją obsługi

W pierwszych dniach najsłynniejszego na świecie Biennale trzeba było sprostać podwójnemu wyzwaniu. Wytrzymać blisko 40-stopniowe upały i potężną dawkę sztuki ponad ośmiuset artystów ze wszystkich stron świata. Z pogodą można było jakoś sobie poradzić. Z twórczością – znacznie gorzej.

artystów (przed dwoma laty honoru polskiej sztuki bronił samotnie Leon Tarasewicz). W pawilonie narodowym reprezentował nas Stanisław Dróżdż, natomiast do wystaw tematycznych zachodni kuratorzy zaprosili: Romana Opałkę, Mirosława Bałkę, Piotra Janasa, Marzenę Nowak, Paulinę Ołowską, Monikę

Za potrzebą do Europy

Zaczarowany pędzelek

Jeśli malarz chce być dziś w Polsce kochany przez naród, powinien wymyślić i przedstawić własny tajemniczy świat. Jego sztuka otrzyma wówczas etykietę realizmu magicznego. Przyjrzyjmy się reprezentantom tego gatunku.

polskim realizmie magicznym drugie dno i ukryte sensy zdarzają się tylko nielicznym. Jest za to nastrój, emocje, niekiedy bardzo piękna forma, bywa, że nieokiełznana fantazja, czyli wszystko to co potrzebne, by zrobić wrażenie. To też niemało, więc cieszmy oczy.Piotr Sarzyński

Dom zjadany przez osła

Rozmowa z doc. Romualdem Dylewskim, urbanistą Bagdadu

wywyższali. I by nie ulegali pozorom, najczęściej błędnym krzywdzącym ocenom. Życzyłbym wszystkim rodakom tej mądrości, przenikliwości, gościnności. rozmawiał Piotr Sarzyński Doc. Romuald Dylewski, architekt-urbanista, przez 20 lat pracował w krajach arabskich, z tego przez 10 związany był z Irakiem

Pożegnanie z ułanem

Na rynku sztuki – zmiana gustów. Dobrze sprzedaje się polskie malarstwo powojenne, również dlatego, że wybitne przedwojenne zostało już wyprzedane.

. – Henryk Siemiradzki, „Rozbitek” (2000 r.) 1 600 tys. – Jacek Malczewski, „Polonia” (2000 r.)1 400 tys. – Eugeniusz Zak, „Lutnista” (2000 r.)1 300 tys. – Aleksander Gierymski, „W alei lipowej” (2000

Jaka piękna sztuka...

W szwedzkim Malmö trwa wystawa nazywana „100 dzieł, które wstrząsnęły Zachodem”. Moda na rankingi owładnęła też sztukami pięknymi. Moda kłopotliwa, bo jak porównywać i szeregować różne w formie i treści pomysły twórcze?

się także coraz częściej busolą, przewodnikiem po rozchwianym świecie wartości. Dlatego można się zżymać na pomysł wybrania stu dzieł wstrząsających Zachodem, ale warto też podumać: dlaczego właśnie te, a nie inne? Piotr Sarzyński z Malmö Naj, naj, naj Ponieważ w rankingi bawią się wszyscy

Ekscentrycy

Wobec malarzy, poetów czy reżyserów zawsze obowiązywał podwyższony próg tolerancji. Dziwaczne ubrania, szokujące zachowania, artystyczne prowokacje wpisane były w profesję i z reguły przyjmowane z pobłażaniem. Jak jest dziś?

, nieskoordynowaną, gwałtowną gestykulację czy chaotyczną, ale żywą mowę. Nie mówiąc już o Piotrze Skrzyneckim, którego śmierć była symbolem ostatecznego odejścia epoki szalonej bohemy. Właśnie Piotr Skrzynecki był wzorem ekscentryka totalnego i harmonijnego, którego życie splatało się z twórczością, strój z

Wymięta wizytówka

. Rozmaitości zasługują na to najbardziej. Niech widzowie, jak dotychczas, wychodzą z tego teatru z obolałą duszą, ale nie z obolałymi siedzeniami. Piotr Sarzyński

Łasiczka na wynos

Zorganizowaną w Austrii wystawę „Skarbiec polski” obejrzało sto dwadzieścia tysięcy osób. Przymierzając do liczby ludności to tak, jakby w Polsce wybrało się na nią ponad sześćset tysięcy. To nie przypadek. Po latach chaosu i bezradności nareszcie zaczynamy mądrze promować w świecie polską sztukę.

rzeczywiście kiedyś Wojtkiewicz podbije serca Szwajcarów nie gorzej niż kiedyś uczynił to Patek. Piotr Sarzyński Kuszenie Leonardem Polskie wystawy, które cieszyły się największym powodzeniem za granicą Leonardo da Vinci „Dama z gronostajem” na tle kolekcji Czartoryskich – Jokohama 2002 r

Artysta grozi sądem

Zapomnijcie o ogrodach

Zakończył się 24 Przegląd Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu. Dawniej był jak powiew poezji. Dziś organizowaną w jego ramach rywalizację bardów należałoby przenieść do Muzeum Historii Polskiego Śpiewania.

. i 90. właśnie tu zaczynali kariery Darek Kordek, Hanna Śleszyńska czy Piotr Gąsowski. I tyle. Laureaci z ostatnich dziesięciu lat zyskiwali wprawdzie uznanie środowiska, ale żadnemu nie udało się dzięki konkursowi przekroczyć progu wielkiej kariery. Jednym z powodów tego kryzysu są pogarszające

Pegaz z puszek

Sztuka bez skrupułów wprzęgana jest w mechanizmy reklamy. Ale ostatnio także sztuka nie pozostaje dłużna reklamie ośmieszając ją w swych pracach.

pracach kpi z reklam.Sztuka, choć nadal jest dla reklamy łatwym żerem, z ofiary coraz częściej przekształca się w napastnika. I bardzo dobrze. „Mona Lisa” wprzęgnięta w interes producenta pasty do zębów czy reklamujący komputery nasz praprzodek Adam wymagają zemsty.Piotr Sarzyński

Reklamowa ciuciubabka

 przepowiadam sukces następującej reklamy: facet wsiada do nowiutkiego modelu auta. Włącza silnik, daje gaz do dechy i rozkoszując się przyspieszeniem... zamyka oczy. I to jest dopiero odjazd!Piotr Sarzyński

Zdjęcia dla dorosłych

Wystawa fotografii Amerykanki Nan Goldin w stołecznym Centrum Sztuki Współczesnej rozpoczęła się w atmosferze skandalu. Pomimo protestów samej artystki, dyrektor galerii zdecydował bowiem, że na wystawowe sale wpuszczać będzie wyłącznie osoby pełnoletnie. Czy słusznie?

Paszporty do Europy

Było już po północy, gdy w sobotnią noc 8 lutego ze sceny teatru Roma schodził Kazik Staszewski. Jego występ był zwieńczeniem nie tylko czterogodzinnego koncertu, ale także trwającego ponad miesiąc Festiwalu Kulturalnego „Polityki” – „Paszporty do Europy”. Wydarzenia biegły tak szybko, że dopiero teraz sporządzamy remanent.

lat była z pewnością zorganizowana w siedzibie redakcji debata „Teatr nowej wrażliwości”. Wzięli w niej udział reżyserzy, laureaci Paszportów: Anna Augustynowicz, Agnieszka Glińska, Piotr Cieplak oraz aktor teatru Rozmaitości Jacek Poniedziałek, na co dzień blisko współpracujący z

Nie żyje bal

Czy ktoś jeszcze ma ochotę się bawić, kiedy dwie trzecie społeczeństwa obawia się utraty pracy, a nastroje konsumpcyjne są zmrożone niczym przyroda za oknem? Z kolei elity – w związku z aferą Rywina – oskarżane są, również przez prezydenta, że żyją ponad stan, nadmiernie się bratają, zanadto bankietują, więc jak tu balować? Te pytania zawisły nad tegorocznym, złośliwie długim, karnawałem – a właściwie nad jego najbardziej w III RP postną wersją.

Triumf emerytki

W galerii Zachęta oglądać można prace Louise Bourgeois – amerykańskiej artystki, której kariera całkowicie przeczy regułom, do których przyzwyczaił nas XX w.

Słychać, co widać

W stołecznym Centrum Sztuki Współczesnej otwarta została ważna wystawa zatytułowana „Dekada”. Prezentowane są na niej prace wszystkich dotychczasowych laureatów Paszportów „Polityki” w dziedzinie plastyki.

Elastyczna ontologia

mistrza Matejki, oczywiście jeżeli tylko pamięta się o jej rizomatycznej strukturze, antyedypalnych ramach i inwolucyjnej, choć elastycznej, ontologii.Piotr Sarzyński

Namaluj mi konia

Rozmowa z laureatem Marcinem Maciejowskim

, czy poważny artysta chciałby wystawiać ze mną. Ale kto wie, co się zdarzy. Robi pan karierę w błyskawicznym tempie. Jak to przekłada się na twórczość? Maluję dużo lepszymi niż niegdyś farbami. rozmawiał Piotr Sarzyński

Kreatorzy kultury

Naga sztuka

Przez stulecia akt w sztuce istniał, by cieszyć oczy. Dziś za pomocą golasów artyści załatwiają wiele mniej lub bardziej ważnych spraw i najmniej dbają o to, by było pięknie.

, wielkiego Marcela Duchampa była instalacja o dziwacznym tytule: „Dane są: 1. Wodospad, 2. Oświetlenie gazowe”. W tej tajemniczej, wieloznacznej, przygotowywanej w sekrecie przez dwadzieścia lat pracy dominuje motyw podglądactwa. Za drewnianymi drzwiami z małym otworkiem na oko leży

Szklana podłoga

W czasach powszechnej szarzyzny i biedy programy telewizyjne przystrajano na wzór bombonierki: kolorowo, bogato i różnorodnie. Dziś, gdy wokół jest barwniej i ciekawiej, ze szklanego okienka straszą dekoracje banalne jak warszawskie wieżowce. Scenografów zastąpili ustawiacze mebli.

Paszporty do kontroli

Za miesiąc po raz dziesiąty przyznamy Paszporty „Polityki”, nagrodę, która ma już w Polsce swoją rangę. Łącznie z tegorocznymi – będzie już 60 laureatów: pisarzy, aktorów, reżyserów, muzyków, plastyków, piosenkarzy. Niezwykła mozaika polskiej kultury ostatniej dekady.

przypadkach możemy na pewno mówić o prawdziwej i świetnie rozwijającej się karierze międzynarodowej. Komu powiodło się najlepiej? Piotr Anderszewski występuje w prestiżowych salach koncertowych całego świata, a jego płyty zdobywają liczne międzynarodowe laury. W jego ślady może pójść Stanisław

Pikasy i bohomazy

Pablo Picasso był geniuszem. Ale czy był największym twórcą XX w., jak się powszechnie zwykło uważać? Warto zadać sobie to pytanie przy okazji wystawy prac mistrza w stołecznym Muzeum Narodowym.

Życiorys jak malowany

Przez dziesięć dni sprzedano w Polsce cały nakład biograficznej książki o meksykańskiej malarce Fridzie Kahlo. To niezwykły wynik zważywszy, że żaden jej obraz nie był nigdy u nas pokazywany. Ale także znak, że dotarło do nas światowe szaleństwo.

Intelektualista-korespondent

. Oto bowiem czytam, że grupa 30 intelektualistów (uwaga na ów termin) z Trójmiasta wystąpiła z listem otwartym do rządu Danii w sprawie wicepremiera rządu Czeczenii. Niestety, w prasie nie wymieniono całej trzydziestki, ale te kilka nazwisk, które wybrano, całkowicie wystarcza. Są to m.in.: Piotr Semka

Usterki na łączach

Z dawnej telewizji pamiętamy zazwyczaj to co najlepsze: Studio 2, Sondę, Kabaret Starszych Panów. A przecież w minionym półwieczu nie brakowało też złych seriali, denerwujących programów, dziwacznych pomysłów. Oto niektóre z nich.

”, „Alternatywy 4”. Ale seriali nieudanych, których – co zrozumiałe – się nie przypomina, było o wiele więcej. Któremu spośród nich wypadałoby przyznać tytuł „Gniota Nr 1”? Chyba jednak „Życiu na gorąco”, w którym Leszek Teleszyński grał dziennikarza tropiącego po

Multikinematografia polska

im. Adama Mickiewicza zabrakło bardziej inteligentnych pomysłów, to przypominam, że w Polsce pracują tacy mistrzowie plakatu jak Waldemar Świerzy, Franciszek Starowieyski, Andrzej Pągowski i wielu innych. Wystarczyło zadzwonić.Piotr Sarzyński

Śmierć kostuchy

Przez stulecia o nieuchronności śmierci przypominał wizerunek kostuchy. W połowie XX w. szkielet jednak odszedł ze sztuk pięknych do filmu, święcąc sukcesy w horrorach. Co zatem pozostało plastykom?

. Wiedzieli, co chcą powiedzieć, wiedzieli, czego oczekują odbiorcy. Znali swą kostuchę z kosą znacznie lepiej aniżeli my znamy dziś jej następców. Piotr SarzyńskiFotografie: Muzeum Narodowe Kraków, Galeria Zachęta w Warszawie

Artyści jak dzieci

Uchodzący za dość biedny Związek Artystów Scen Polskich stracił niefrasobliwie 9 mln zł. Nic więc dziwnego, że po ujawnieniu tej afery podejrzliwie zaczęto przyglądać się także innym stowarzyszeniom twórczym. Z czego właściwie się utrzymują?

pieniędzmi, które mogło dać nam – docieka Jacek Rogala, prezes Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (PTMW). Zaś prezes Związku Literatów Polskich (ZLP) Piotr Kuncewicz nie ma wątpliwości: – Afera w ZASP zepsuje atmosferę wokół związków artystycznych. To dla mnie pewne. Podobnie uważa

Nie porzucaj mnie

Na organizatorów imprez padła trwoga. Biznes rozwodzi się z kulturą. Do niedawna szczodrzy sponsorzy mówią dzisiaj: „Teraz nie, bo jest marna koniunktura”.

tanim hobby. Oto orientacyjne stawki za luksus posiadania tytułu „wyłącznego sponsora”: 5–30 tys. zł nieduża impreza regionalna (dni miasta, przegląd filmów, minifestiwal zespołów ludowych itp.) od 10 tys. zł wystawa: (nieduża galeria, młody artysta) do 1 mln zł (ekspozycja typu

Maryjna cenzura

Ala nie ma kota. Historia słynnego Elementarza

To Ala, a to As. Ala jest stara. Ma 92 lata. As też jest stary. I ciągle żyją. A co przeżyli, to opowiedzą.

nie pada w książce słowo Stalin czy socjalizm). „Każde dziecko zna ten portret – pisze Falski w czytance o 1 Maja. – Zapytajcie tylko, a od razu wam zawoła: Prezydent Bolesław Bierut”. I zgodnie z zasadą, że wiedza winna być utrwalana, kończy Elementarz tak: „Dawniej

Podręczniki do tablicy!

Już za kilka dni każdy siedmiolatek wyciągnie z tornistra swoją pierwszą szkolną książkę. Jedną z osiemdziesięciu, wśród których mogła wybrać jego nauczycielka. Zacznie składać pierwsze słowa nie mając pojęcia, że ów moment poprzedziła prawdziwa bitwa wydawców. A walka to była nie byle jaka. Każdego roku do podziału jest bowiem podręcznikowy tort wart 650 mln zł.

Samochodzik jeździ dżipem

Przed paru tygodniami Adam Krzemiński ogłosił na łamach „Polityki” pożegnanie z legendą Indian. Wydaje się, że w świadomości Polaków powoli do lamusa odchodzi nie tylko „Mały Bizon” Fiedlera, ale cała formacja książkowych bohaterów, których kiedyś adorowały kolejne pokolenia nastolatków.

szlachetnego Tomka, bardzo przypominającego sienkiewiczowskiego Stasia. W tym samym co Szklarski, 1957 r., zadebiutował jako pisarz dla młodzieży, powieścią „Do przerwy 0:1”, Adam Bahdaj. Był ulubieńcem filmowców; na ekran przenoszono m.in. jego „Stawiam na Tolka Banana

Dramat do śmiechu

Po stanie wojennym walczono z Systemem na wiele sposobów: romantycznie, heroicznie, dramatycznie, a nawet podstępnie. Zawsze jednak bardzo poważnie. Aż oto około 1986 r. ujawnił się we Wrocławiu Waldemar Fydrych, kpiarsko i samozwańczo zwący się Majorem, który narodowemu protestowi przydał nowych i zaskakujących walorów: kpiny, groteski, śmiechu.

Alternatywy na polskie ulice. Jako kontrpropozycja dla tragikomicznego nieustającego happeningu Samoobrony. Idący naprzeciw siebie Fydrych i Lepper – cóż by to było za widowisko. Piotr Sarzyński Waldemar „Major” Fydrych: Żywoty Mężów Pomarańczowych. Wyd. Pomarańczowa Alternatywa, Wrocław 2002

Nieoczekiwany urok banału

Artystka Julita Wójcik w ramach akcji artystycznej obierała ziemniaki. Wydarzenie miało miejsce w galerii Zachęta i bardzo uraziło części publiczności. Niedawno w tej samej galerii swe prace wystawiała Elżbieta Jabłońska. Na jednej z nich, prezentowanej w maju także na kilkuset billboardach w całej Polsce, artystka siedzi pomiędzy zlewozmywakiem a lodówką przebrana za Supermana. Oba te przedsięwzięcia łączy nie tylko kuchenny kontekst, ale też zafascynowanie banałem.

Ludzkie oczy w krowie łaty

Plakat jest jak wampir, który karmi się krwią wysysaną wszelkim współziomkom zamieszkującym przepiękną krainę sztuki. I choć osobnik to pół żywy, a pół martwy, to jednak ciągle intrygujący.

status quo. Estetyczne rewolucje przeorały malarstwo, rzeźbę, architekturę, a nawet, zdawałoby się bardzo zachowawczą, grafikę. Ale nie plakat. Przypomina Wańkę-wstańkę z plakatu Piotra Garlickiego reklamującego Biennale. Podniesie się po każdym ciosie i z niezmąconym, ciągle tym

Obce dobrze znane

Najpierw byli francuscy impresjoniści zachwycający się japońską kaligrafią. Później pojawił się Gauguin, zapamiętale malujący na Tahiti miejscowe piękności. Tak rozpoczęły się dzieje intensywnych, choć powikłanych związków między kulturą Zachodu a tzw. Trzecim Światem. Jednym z ostatnich ogniw tej historii jest Shirin Neshat. Prace oglądać można w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej.

Na opak

Wygląda na to, że rodzime galerie i muzea postanowiły w sposób nadzwyczaj systematyczny – zgodnie z abecadłem – zapoznawać nas z dorobkiem sztuki XX w. Niedawno otwarto bowiem niemal równocześnie wystawy prac surrealisty Pierre’a Alechinsky’ego oraz niemieckiego artysty Georga Baselitza. Obu zalicza się do najwybitniejszych twórców drugiej połowy XX w.

Galerie jak malowane

Polskie kulawe muzealnictwo wyręczają – choć częściowo – galerie publiczne (państwowe i samorządowe) oraz, coraz śmielej i ciekawiej, prywatne. Które z nich pokazują najlepszą sztukę? Gdzie warto zaglądać? Kto dba o miłośników sztuki tradycyjnej, a gdzie oczy nacieszyć mogą zwolennicy awangardy?

. Wprawdzie ich werwa często przeradza się w brak kultury, a łączenie roli pryncypialnych krytyków z rolą handlarzy sztuką jest nie do przyjęcia, ale zjawisko to świeże i ciekawe, a promowani artyści – spoza starych układów. Doceniam zapał i dar wywoływania fermentu, nie akceptuję pyszałkowatości. Piotr Sarzyński

Pojedynek Onieginów

Melomani i krytycy jeszcze nie ochłonęli po warszawskiej premierze opery Piotra Czajkowskiego „Eugeniusz Oniegin”, a już szykuje się w stolicy kolejna muzyczna atrakcja: premiera opery... Piotra Czajkowskiego „Eugeniusz Oniegin”. Nie, to nie pomyłka. Pierwszą wyreżyserował w