Propaganda „Dziennika Telewizyjnego”

„Wiadomości” TVP chwalące rząd i ganiące Zachód przypominają klon „Dziennika Telewizyjnego” z lat 70.

, – wystarczająco 22,6 proc., – nawet w zbyt dużym stopniu 3,8 proc., – brak danych 1 proc. Prawdopodobnie te „środkowe” ponad 26 proc. to „twardy elektorat” reżimu. Prawdopodobnie u pozostałych ten lakierowany obraz rzeczywistości emitowany przez telewizję nie

Dlaczego Sierpień?

„Kto to zrobił: robotnicy, intelektualiści czy ktoś inny?” – pytał socjolog Jan Kubik. Przewrotnie odpowiem: do wybuchu rewolucji Solidarności doprowadziła ekipa Edwarda Gierka.

, i Piotr Jaroszewicz, premier. Władza podjęła co najmniej cztery decyzje brzemienne w skutki. 1. Zmiana języka. Symbolicznie dekada lat 70. zaczęła się od słynnego gierkowskiego pytania „Pomożecie?”, postawionego robotnikom stoczni im. Warskiego w Szczecinie. Od czasu buntu marynarzy w

Niepiękny wiek XIX

O pogromach, peryferyjnej modernizacji i nowoczesnym antysemityzmie opowiadają Kamil Kijek i Artur Markowski.

MARCIN ZAREMBA: – Między 1805 a 1946 r. doszło na ziemiach polskich do co najmniej 70 pogromów. ARTUR MARKOWSKI: – Choć pogrom najczęściej kojarzył się z przemocą wobec Żydów, to pojęcia tego używano także w innych kontekstach. Polska prawica mówiła o „pogromie socjalistów

Nagrody Historyczne POLITYKI: Nominacje

Poniżej przedstawiamy nominacje do Nagród Historycznych POLITYKI za 2019 r. w trzech kategoriach: Debiuty, Pamiętniki i Źródła.

historyczne. Czytelnik dostaje do ręki biografię intelektualną, a w szerszym planie – dzieje polskich sporów o przeszłość. Świetna lektura. MARCIN ZAREMBA *** Dział Wydawnictwa źródłowe Roman Jasiński, Nowe życie. Wspomnienia 1945–1976, przypisy i wybór zdjęć Elżbieta Jasińska, opieka red

Nagrody Historyczne POLITYKI. Tegoroczne nominacje

W tym roku wyjątkowo prezentujemy nominacje w dwóch częściach: monografie i prace popularnonaukowe prezentujemy poniżej, a debiuty, pamiętniki i źródła pojawią się za tydzień na łamach POLITYKI. Laureatów Nagród Historycznych za 2019 r. ogłosimy w numerze 20. POLITYKI, ukazującym się 13 maja w kioskach, i na polityka.pl.

. Nie rzuca łatwych ocen. Jest to „historia rozumiejąca”: motywy, postawy, zachowania. MARCIN ZAREMBA *** Dział prac popularnonaukowych i publicystycznych Tomasz Potkaj, Przekrój Eilego. Biografia całego tego zamieszania z uwzględnieniem psa Fafika, Wydawnictwo Mando, Kraków 2019

Grypa: słynna przesyłka z Hongkongu. Co wynika z poufnych dokumentów?

Ponad 6 mln chorych i prawie 6 tys. zmarłych to bilans tylko jednego sezonu grypy w Polsce w 1971 r. Publikujemy poufne partyjne dokumenty mówiące o rozmiarach tej epidemii.

dziesiątki tysięcy mieszkańców. Z powodu absencji zamykano szkoły i instytucje kultury. Służba zdrowia znalazła się w stanie przedzawałowym. POLITYKA 1 marca informowała: „W Warszawie odwołano stan epidemii grypy, w Krakowskiem i na Śląsku ilość zachorowań już nie rośnie, zagrożenie objęło za to

Prosto z książki

jego mieszkańców. A Morel? W 1949 r. zrobił maturę i jako spec od więzień został naczelnikiem obozu dla młodocianych przestępców w Jaworznie. „– Bandyci! Nie wyjdziecie stąd żywi! – witał ich. Później obronił pracę magisterską pt.: „Praca więźniów i jej znaczenie”. Autorka dotarła do bezpośrednich świadków i do ich dzieci. Zrobiła więc to, czego nie potrafili historycy. MARCIN ZAREMBA

Prosto z książki

kapitalizmie, bowiem zostało zepchnięte na pozycję nawet nie nocnego stróża, ale bezpłatnego dróżnika i zamiatacza ulic”. MARCIN ZAREMBA *** Splątane losy Między zaangażowaniem, przystosowaniem i sprzeciwem. Postawy mieszkańców województwa białostockiego wobec wyborów powszechnych w latach 1957

Prosto z książki

, muszą dorosnąć, by stać się mężczyznami. Podobnie Polacy jako naród powinni dorosnąć do pogodzenia się ze swoją przeszłością. MARCIN ZAREMBA *** To dopiero początek Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka, tłumaczenie Viktor Grotowicz, wstęp i opracowanie Paweł Kosiński, IPN Warszawa 2019, s. 168 Bufonada

Prosto z książki

manifestują swój dystans wobec Żydów. Podkreślają dziedziczoną biedę: „Ojciec miał jakieś dwa hektary pola”. Skąd tytuł? Płuczkami nazywano doły z wodą, w których przepłukiwano kości. MARCIN ZAREMBA *** Waga kontynentu Europa. Historia naturalna, Tim Flannery, tłum. Maciej Antosiewicz

Upartyjnianie historii

XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich, który odbył się we wrześniu w Lublinie, można potraktować jako barometr nastrojów.

Prosto z książki

przedmiotów. MARCIN ZAREMBA *** Widziane z Pragi Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu; Piotr M. Majewski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2019, s. 458 Wydarzenia otaczające niesławny układ monachijski z 1938 r. opisywane były dotychczas niemal wyłącznie z perspektywy Berlina, Londynu

Dla rusofilów i rusofobów. Nowe książki historyczne

archiwum PZPR, sporach o lustrację. Solidna biografia intelektualna jednego z najwybitniejszych historyków dziejów najnowszych. MARCIN ZAREMBA *** Nazizm latem Wakacje w Trzeciej Rzeszy. Narodziny faszyzmu oczami zwykłych ludzi, Julia Boyd, przełożyła Magdalena Moltzan-Małkowska, Prószyński i S-ka

Prosto z książki

roli służb specjalnych po 1989 r. są politycy, a nie funkcjonariusze”. Esbecy – pisze dalej – byli zazwyczaj gotowi wykonywać rozkazy każdej władzy. MARCIN ZAREMBA *** Kronika wielkiej zmiany Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm. XV–XVIII wiek, Fernand Braudel, PIW

10 lipca 1941 r. doszło do pogromu w Jedwabnem

Niektórzy polscy chłopi mordowali Żydów w czasie II wojny światowej. Wiemy o tym coraz więcej, ale ciągle nękać nas powinno pytanie: dlaczego?

Pogrom kielecki i egzekucje nazistów

4 lipca 1946 r. byłby zwyczajnym dniem, gdyby nie kielecki pogrom Żydów i publiczne egzekucje nazistów w Gdańsku.

próbę przeprowadzono tam 1 lipca. Amerykanie dysponują teraz taką bronią – mówiono nieoficjalnie w Polsce – przed którą Stalin będzie się musiał schować. Niektórzy nie kryli entuzjazmu. Po Polsce krążył wierszyk: „Truman, Truman, zrzuć ta bania, bo jest nie do wytrzymania

Dom wielu narodów

Res publica, o której mówimy, okazała się Rzeczpospolitą już nie dwojga, lecz wielu narodów; republikańską wspólnotą narodów.

. Po śmierci króla niektórzy węgierscy współpracownicy powrócili do ojczyzny, ale znaczna część potomków imigrantów, mająca polskie ziemie, osiadała na stałe, najczęściej kontynuując tradycje wojskowe (do 1 tys. osób). Z czasem ulegali polonizacji, jak Władysław Bekiesz, dowódca polskiej straży

Nagrody Historyczne POLITYKI – nominacje na 60-lecie nagrody!

Nagrody Historyczne POLITYKI obchodzą w tym roku 60-lecie.

wszystkiego” to także studium z życia klasy średniej końca XIX w. i pierwszej połowy następnego wieku. Z jednej strony etos, z drugiej paternalizm, przekonanie o wyższości wobec „ciemnego ludu”, który winien służyć. To dwie twarze polskiej inteligencji. MARCIN ZAREMBA Michał Wójcik

Nie potrzeba Bundeswehry

Pierwszy od lat atak prawdziwej zimy przypomniał stare czasy. Cofnijmy się zatem pamięcią do niegdysiejszych śniegów w PRL.

Skąd się wzięli przedwojenni narodowcy?

O przedwojennych narodowcach z prof. Szymonem Rudnickim, historykiem, rozmawia Marcin Zaremba.

MARCIN ZAREMBA: – „Dziarscy chłopcy”, jak ich trafnie określił Witkacy w dramacie „Szewcy”, to fenomen społeczny II RP. W swojej najnowszej książce „Falanga. Ruch narodowo-radykalny” przygląda się pan, jak wkroczyli oni na scenę nie tyle teatralną, co

60. Czy reformy nowego ustroju były korzystne dla społeczeństwa?

Miasta Gdańska oraz ich obywateli (z wyjątkiem polskich), a także obywateli polskich, którym udowodniono współpracę z niemieckim okupantem. 1 maja 1947 r. Hilary Minc powiedział: „Wygraliśmy bitwę o produkcję, postaramy się wygrać bitwę o handel”. Ustawy stanowiące podstawę prawną bitwy o

57. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza – bardziej komunistyczna czy narodowa?

72. Społeczeństwo w PRL – nastawione opozycyjnie czy konformistycznie?

73. Czy komunizm upadłby później, gdyby nie wybrano Karola Wojtyły na papieża?

Władze polskie na uchodźstwie

Urząd Prezydenta RP przetrwał na obczyźnie przez 50 lat.

Podsłuchane opinie Rakowskiego o pierwszych sekretarzach partii

Podsłuchane opinie Mieczysława F. Rakowskiego, redaktora naczelnego POLITYKI, o pierwszych sekretarzach partii.

Kogo podsłuchiwała Służba Bezpieczeństwa PRL

Służba Bezpieczeństwa podsłuchiwała ludzi opozycji – to wiemy. Ale dlaczego przez ponad dekadę nagrywała byłego ministra finansów z czasów Władysława Gomułki?

nastroje. W całym kraju wrzało, w Łódzkiem wybuchła potężna fala strajków. W tej sytuacji władze zdecydowały się na anulowanie 1 marca podwyżki cen z 12 grudnia 1970 r. W efekcie nastroje społeczne zaczęły się stopniowo poprawiać, a strajki wygasać. W dłuższej perspektywie decyzja okazała się jednak

Solidarność: czy to była rewolucja

Strajki w 1980 r. można uznać za polską wersję zburzenia Bastylii, a to, co nastąpiło po nich, za Wielką Rewolucję Solidarności.

Nagrody Historyczne 2017

Prezentujemy NOMINACJE wraz z opiniami jurorów do kolejnej edycji Nagród Historycznych POLITYKI za książki wydane w 2016 r. za tydzień przedstawimy laureatów.

mikrohistorii zrobili opowieść o naturze chłopskich protestów. Autorzy pokazują użyteczność koncepcji płci kulturowej – to kobiety broniły ziemi przed wcieleniem do kołchozu. Historia społeczna najwyższej próby. Marcin Zaremba *** Patrycja Bukalska, Krwawa Luna, Wielka Litera, Warszawa 2016 Przemoc i

Demonstranci pod Sejmem jak warchoły w 1976 roku?

Czerwiec 1976 r. miał być przykładem zarządzania kryzysem, zamiast tego ujawnił kryzys władzy.

granicy wytrzymałości nerwowej. Jego trudności mają wręcz fizyczny wymiar: do zbiorów obecnego roku brakuje w bilansie 1 mln ton, czyli 200 mln dol. Dzisiaj wydusił decyzję na 500 tys. ton importu. Nasłuchał się przy tym serii uwag o braku dyscypliny w skupie zbóż, o kosztownym imporcie itp. Barcikowski

Krótka historia barykady

Barykady na Majdanie budowali spontanicznie studenci, weterani wojskowi, biznesmeni. Ta forma protestu miejskiego wyrosła w XVI-wiecznym Paryżu. Po raz pierwszy zastosowano ją wobec Henryka Walezego.

„Każdemu w łeb, wesoła robota”

Między wrześniem 1939 r. a majem 1945 r. niemiecka poczta polowa dostarczyła ok. 40 mld przesyłek, z czego jedną czwartą stanowiły listy, paczki i telegramy wysłane z frontów.

., kobiety z dziećmi, (...) stare baby, mężczyźni wszystko razem przy spazmatycznym krzyku i płaczu. 2 kobiety dawały podczas marszu dzieciom piersi, do wagonu wrzucono ludzi do góry nogami, a jest to jednak na 1 m wysoko, a zajezdni kolejowej nie ma; jeden pchał drugiego

Łzy prawdziwe i na pokaz

Kwintesencją kultu Stalina były uroczystości żałobne zorganizowane w Polsce po jego śmierci. W Warszawie przemaszerował centralny pochód żałobny, w Krakowie bił dzwon Zygmunta. W fabrykach zaciągano Warty Stalinowskie. O prawdziwych nastrojach społeczeństwa mówią raporty UB.

„Sta-lin, Bie-rut”. O kulcie jednostki

Kult jednostki stanowił istotę stalinowskiej kultury politycznej; apoteoza Stalina przewyższyła przy tym wcześniejsze deifikacje władców bogactwem środków stylistycznych. Na gruncie polskim „najwierniejszym uczniem” Stalina i pod tym względem był Bierut.

akademii o działalności towarzysza Tomasza powierzono tow. Ochabowi. Sekretariat zaproponował nazwać imieniem tow. Bieruta następujące obiekty: 1) Uniwersytet we Wrocławiu, 2) Hutę w Częstochowie, 3) Fabrykę Samochodów Ciężarowych w Lublinie, 4) plac MDM” (Ostatecznie plac ten nazwano

Postawy Polaków. Szepty i bluzgi

W stalinowskiej Polsce nie udało się odebrać głosu społeczeństwu – zaczęło mówić szeptem. Ten szept podsłuchiwano. Paradoksalnie, dzięki zachowanym raportom z inwigilacji możemy poznać przekonania i postawy przeciętnych Polaków.

. wojnę przewidywano 8 maja i 1 września 1950 r., w kwietniu 1952 r. itd. Zapowiedzią wojny miała być rejestracja oficerów, śmierć arcybiskupa Adama Sapiehy, rozpisanie Narodowej Pożyczki Rozwoju Sił Polski, przedłużenie służby wojskowej itp. We wrześniu 1951 r. pasażerki pociągu na trasie Poznań

Pojechał dumnie, wrócił w trumnie

12 marca 1956 r. I sekretarz PZPR Bolesław Bierut zmarł w Moskwie. Najpierw była żałobna celebra, a potem narastający w społeczeństwie ferment.

Zmiana klimatu

„Wiatr odnowy wiał, darowano resztę kar, znów się można było śmiać...”. („Autobiografia”, Perfect).

Prostytucja: „wytwór określonych stosunków ekonomiczno-społecznych”