Kościół Rumuński Zjednoczony z Rzymem

Dalekosiężne skutki siedmiogrodzkiej unii.

Kościół Rumuński Zjednoczony z Rzymem. Na przełomie XVII i XVIII w., z inspiracji katolickiego dworu cesarskiego w Wiedniu, doszło do unii z papiestwem większości prawosławnych, łacińskojęzycznych biskupów w Siedmiogrodzie. Tak powstał Kościół Rumuński Zjednoczony z Rzymem, drugi z najważniejszych Kościołów katolickich obrządku wschodniego w Europie, po ukraińskim Kościele greckokatolickim zrodzonym na mocy znanej z polskiej historii unii brzeskiej (1596 r.). Zachowując liturgię i obyczaje chrześcijaństwa wschodniego, prawosławni siedmiogrodzcy pra-Rumuni weszli do Kościoła katolickiego. To konfesyjne wydarzenie przyniosło z czasem ważne skutki kulturowe, a nawet polityczne podczas powstawania rumuńskiego narodu i państwa.

Łaciński prawosławny lud – choć stanowił połowę mieszkańców – był pozbawiony dotąd w Siedmiogrodzie jakiegokolwiek oficjalnego statusu, zarówno jako nacja, jak i jako wyznanie religijne. Taki status mieli Węgrzy i Niemcy, protestanci i katolicy. Jednak na mocy unii z Rzymem wierni wschodniego chrześcijaństwa stali się katolikami, a ich Kościół musiał zostać oficjalnie uznany. W XVIII w. uzyskał też duże wsparcie ze strony katolickich krajów europejskich.

Wokół rumuńskiej tożsamości. Duchowieństwo greckokatolickie kształciło się na Zachodzie i stworzyło powszechny system kościelnego szkolnictwa na dobrym poziomie, które umożliwiło awans cywilizacyjny łacińskojęzycznych siedmiogrodzkich chłopów. Wykształciła się inteligencka elita zdolna do konkurowania z Węgrami i Niemcami. W siedzibie greckokatolickiej metropolii Fogaraszu i Alba Iulia, w siedmiogrodzkim mieście Blaj powstał już w XVIII w. potężny ośrodek rodzącej się rumuńskiej kultury. Jego wpływy promieniowały również na Mołdawię i Wołoszczyznę.