Od unii księstw do królestwa Rumunii. Cz. 1

Powstanie Rumunii; od małego do wielkiego zjednoczenia (1859–1918).

Cuza, paszoptyści, unia personalna. Alexandru Ioan Cuza w chwili równoczesnego wyboru na tron książęcy mołdawski i wołoski w styczniu 1859 r. był pułkownikiem mołdawskich sił samoobrony. Miał biografię typową dla potomków rodów bojarskich średniego szczebla urodzonych w pierwszych dekadach XIX w., której najważniejszym elementem było wykształcenie zdobyte we Francji. Sam Cuza zdał tam maturę, a potem studiował literaturę, prawo oraz sztukę wojenną. Jego wyboru dokonały tzw. zgromadzenia ad hoc w Jassach i Bukareszcie, których istnienie było wyrazem narastających tendencji zjednoczeniowych w hospodarstwach/księstwach we wcześniejszych latach; zostało ono usankcjonowane przez traktat paryski z 1856 r. przyznający obu organizmom politycznym (nazywanym wówczas księstwami naddunajskimi) szeroką autonomię, chociaż wciąż w ramach osmańskiego protektoratu.

Cuza należał do mołdawskiej gałęzi unionistów (Partida Naţională) i miał za sobą doświadczenie rewolucji (czy raczej rewolty) 1848 r., zupełnie nieudanej w Jassach, w Bukareszcie zaś zakończonej częściowym powodzeniem (rewolucjoniści przejęli władzę z rąk hospodara Bibescu na dwa miesiące). Pokolenie zyskało miano paszoptystów (od daty wydarzeń: paşopt – czterdzieści osiem), uczyło się fachu rewolucyjnego we Francji (luty 1848 r.), działało na emigracji porewolucyjnej na rzecz powstania zjednoczonego państwa rumuńskiego, miało w większości poglądy liberalne i przyczyniło się w decydującym stopniu do realizacji idei zjednoczeniowej. Jego członków można wręcz określić jako twórców nowoczesnego państwa rumuńskiego (bracia Ion i Dimitrie Brătianu, Nicolae Bălcescu, Ion Heliade Rădulescu, Christian Tell, bracia Ştefan i Nicolae Golescu, Gheorghe Magheru, Constantin A. Rosetti, Ion Ghica, Mihail Kogălniceanu i in.