Odwieczny konflikt izraelsko-arabski. Sinusoida wojen i mediacji. Cz. 1

Konflikt bliskowschodni należy do najdłużej trwających we współczesnych stosunkach międzynarodowych. Złożyły się na niego wojny między młodymi państwami arabskimi a nowym Państwem Izrael oraz nierozwiązana do dziś kwestia palestyńska.

Geneza konfliktu. Syjonizm polityczny. Pewnym paradoksem jest, że geneza konfliktu bliskowschodniego ma swoje źródła w nowożytnej Europie. Kontynent ten zamieszkiwała największa diaspora żydowska na świecie. W II poł. XIX w. w Europie zaczęły kształtować się nowoczesne tożsamości narodowe, również ludności żydowskiej. Narodziny nacjonalizmu żydowskiego są najczęściej kojarzone z działalnością dziennikarza Teodora Herzla. Broszura jego autorstwa „Der Judenstaadt” (1895 r.) jest powszechnie uważana za zaczyn żydowskiej świadomości narodowej, określanej mianem syjonizmu politycznego (w przeciwieństwie do syjonizmu religijnego, który akcentował wspólnotę wyznania). Idee Herzla pojawiły się w okresie wzrostu antysemityzmu w ówczesnych państwach europejskich. Analiza zjawiska skłoniła Herzla do przyjęcia założenia, że idea asymilacji w społeczeństwach europejskich zawiodła, a tym samym Żydzi nie będą zaakceptowani jako integralna część poszczególnych narodów europejskich. Idea syjonizmu politycznego została sprowadzona do dwóch koncepcji: (1) Żydzi są narodem takim samym jak inne narody europejskie, nie są zatem jedynie grupą religijną; (2) skoro Żydzi są narodem, powinni posiadać prawo do własnego państwa.

W 1897 r. na kongresie syjonistycznym w Bazylei powołano do życia Światową Organizację Syjonistyczną (ŚOS), która przyjęła tzw. program bazylejski. Wzywał on do kształtowania i kultywowania żydowskiej świadomości narodowej, uzyskania poparcia dla celów ruchu syjonistycznego ze strony ówczesnych mocarstw, inspirowania migracji żydowskiej do Palestyny. Przede wszystkim postulował działania na rzecz utworzenia państwa żydowskiego. Teodor Herzl zapisał w swoim dzienniku: „właśnie stworzyłem państwo żydowskie”. Problem polegał na tym, że w europejskiej przestrzeni politycznej i geograficznej myśl o utworzeniu takiego państwa była całkowicie nierealna.