Obraz powstania. Młodzi uśmiechnięci chłopcy i dziewczyny w panterkach, niemieckie hełmy, biało-czerwone opaski. Ten obraz powstańca warszawskiego odnajdziemy w licznych relacjach, filmach (także najnowszym – przedstawiającym pokolorowane komputerowo kroniki powstańcze), a nawet na fotografiach. Jest on prawdziwy tylko częściowo. Panterki nosiły głównie oddziały, które zaczynały swój szlak bojowy na Woli (o czym dalej). W innych dzielnicach zobaczyć je było można sporadycznie. Powstańcy natomiast faktycznie byli młodymi ludźmi, 60 proc. miało poniżej 25 lat. Zaskoczeniem jest, jak bardzo młode i kobiece było to powstanie! 4 proc. walczących to dzieci poniżej 15 lat, 17 proc. to małoletni w wieku 15–17 lat, ponad 20 proc. to kobiety – a więc ponad 1/3 sił powstańczych to dzieci i kobiety!
Bohaterskie dzieci upamiętnia pomnik Małego Powstańca. Figura przedstawiająca kilkuletniego chłopca, w za dużym hełmie niemieckim z dolepionym orzełkiem i namalowaną biało-czerwoną opaską oraz z pistoletem maszynowym przewieszonym przez ramię, stała się dla bardzo wielu Polaków symbolem powstańca w ogóle. Mało kto się zastanawia, że na ulicach stolicy walczyła armia, w której dla dzieci nie powinno być miejsca. A w oddziałach znalazło się ponad 2 tys. dzieciaków, co prawda część na funkcjach niebojowych.
Uczestnicy i żołnierze. Dziś mianem powstańców obejmuje się niezwykle szeroki krąg osób, które aktywnie brały udział w życiu powstańczej Warszawy, ale nie należały do żadnego z powstańczych oddziałów, nie były żołnierzami. Zacieranie różnicy między uczestnikami powstania a żołnierzami powstania powoduje, że coraz trudniej jest ustalić faktyczną liczbę tych ostatnich.
W trakcie prac nad Wielką Ilustrowaną Encyklopedią Powstania Warszawskiego (ukazała się w latach 2000–06) zebrano dane o ponad 55 tys.