Pomocnik Historyczny

Cud gospodarczy Hitlera

Adolf Hitler na targach motocyklowych i samochodowych w Berlinie, 1937 r. Adolf Hitler na targach motocyklowych i samochodowych w Berlinie, 1937 r. AKG IMAGES / BEW
Dajcie mi cztery lata, a nie poznacie Niemiec! – przekonywał Adolf Hitler w nowej dla siebie roli kanclerza. Istotnie, wkrótce powszechnie zaczęto mówić o narodowosocjalistycznym cudzie gospodarczym. Co się jednak za tym kryło?

Plany wodza. Późnym wieczorem 1 lutego 1933 r. Adolf Hitler po raz pierwszy przemówił przed mikrofonami radia. Nowy kanclerz odczytał proklamację. Kilkakrotnie powtarzał, do jakiego stanu zostały doprowadzone Niemcy przez czternaście lat kolejnych rządów Republiki Weimarskiej. Zapowiadał, że jego partia uzdrowi gospodarkę za pomocą dwóch planów czteroletnich. W ciągu pierwszych czterech lat należy „uratować niemieckiego rolnika od groźby nędzy” oraz „ostatecznie przezwyciężyć problem bezrobocia”. Swe wystąpienie kończył słowami: „A teraz, narodzie niemiecki, daj nam cztery lata, a później nas oceń i osądź!”.

Propaganda nazistowska twierdziła, że w 1933 r. zaczął się pierwszy czteroletni plan gospodarczy. W rzeczywistości żadnego ramowego programu nie wyznaczono. Owszem, we wrześniu 1934 r. wszedł w życie tzw. Nowy Plan, który jednak, ograniczony do handlu zagranicznego, w zasadzie koncentrował się na reglamentacji dewiz. Plan czteroletni z prawdziwego zdarzenia ogłoszono dopiero w 1936 r. Niemniej to w pierwszych miesiącach rządów NSDAP stworzono fundamenty hitlerowskiego systemu gospodarczego, a także – socjalnego.

Kapitał uspokojony. Podstawowym zadaniem, z jakim musiał uporać się nowy rząd, było przezwyciężenie skutków wielkiego kryzysu gospodarczego, którego konsekwencje uderzyły Niemcy szczególnie dotkliwie. W początkach 1933 r. liczba bezrobotnych w Rzeszy wyniosła prawie 6 mln osób (wskaźnik bezrobocia zbliżał się do 30 proc.). Do tego należałoby dodać kilkaset tysięcy szukających pracy, ale niezarejestrowanych w urzędach. Wielu zatrudnionych pracowników zmuszonych było pracować w niepełnym wymiarze godzin, za odpowiednio mniejsze wynagrodzenie.

Niemiecki sterowiec „Hindenburg” nad Manhattanem, 1936 r.Bettmann /CorbisNiemiecki sterowiec „Hindenburg” nad Manhattanem, 1936 r.

Jednocześnie jednak Hitler zamierzał stworzyć instrument, za pomocą którego byłoby można zrealizować jego wyłożone w „Mein Kampf” plany – potężną, nowoczesną armię.

Pomocnik Historyczny „Trzecia Rzesza wydanie II” (100212) z dnia 24.07.2023; Trzecia Rzesza w budowie; s. 28
Reklama