Pięć miast najważniejszych dla Kopernika

Oto pięć miast Kopernika. Dawały schronienie artystom i uczonym. Rozwijały się i inwestowały. Borykały się z trudnościami i przestępczością.

Toruń, miejsce narodzin

Część Korony. Toruń, nazywany czasami Królową Wisły, Regina Vistulae, w chwili narodzin Kopernika w 1473 r. dopiero od siedmiu lat wchodził w skład Korony Polskiej. Uwolnienie się spod władzy Zakonu Krzyżackiego po wojnie trzynastoletniej wyznaczyło nowy okres w dziejach miasta. Przywileje Kazimierza Jagiellończyka wydane w 1457 r. potwierdziły jego samorządny, na wpół autonomiczny status, dodatkowo przyznając prawo bicia własnej monety.

Toruń był prężnym ośrodkiem handlu wiślanego, a zarazem wielkim właścicielem ziemskim, bo do patrymonium, czyli terytorium miejskiego, należało ok. 360 km kw. Zamieszkiwało go wówczas 12–15 tys. ludzi. Piękno przylegającego do brzegów Wisły miasta tak zachwalał Jan Długosz w swojej „Historiae Polonicae”: „Toruń ozdobnymi budowlami i dachami z cegły palonej lśniącymi tak znamienity, że nic mu chyba pięknością, położeniem i blaskiem świetnym dorównać nie zdoła”.

Kamienica Koperników przy ówczesnej ulicy Świętej Anny (sensente Annengasse), gdzie, jak chcą niektórzy, urodził się przyszły astronom, znajdowała się w samym sercu Torunia. Dzielnica miała elitarny, patrycjuszowski charakter. Na ulicach słychać było przede wszystkim język niemiecki – na podstawie nazwisk występujących w księgach szosu (podatku płaconego przez wszystkich mieszkańców) można stwierdzić, że ok. 1455 r. co czwarty mieszkaniec Starego Miasta był Polakiem. Za to na przedmieściach osób o polskich nazwiskach było więcej niż Niemców. Tak czy inaczej wszyscy torunianie byli raczej dwujęzyczni: o ile patrycjat posługiwał się niemieckim w domu, to polski był mu niezbędny w kontaktach handlowych ze szlachtą i mieszczaństwem z Korony.

Nad Starym Miastem górowała bryła kościoła parafialnego Świętych Janów z potężną wieżą, gdzie w 1500 r.