Okręg i getto. Po napaści III Rzeszy na ZSRR do Białegostoku, w którym żyło wówczas ok. 50 tys. Żydów (na ok. 100 tys. mieszkańców), wkroczyły 27 czerwca 1941 r. wojska niemieckie. Żołnierze 221. Dywizji Ochronnej, 309., 316. i 322. Batalionów Policji oraz Einzatzkommando 8 z Einzatzgruppe B dokonali brutalnych aresztowań i masowych mordów. Plądrowano miasto w poszukiwaniu Żydów i komunistów. Niemcy spędzili około tysiąca żydowskich mężczyzn i chłopców do Wielkiej Synagogi, a następnie ją podpalili. W kolejnych dniach liczba ofiar wzrosła o ponad 7 tys. Wkrótce okupanci utworzyli Bezirk Bialystok (okręg białostocki), poza terenem Generalnego Gubernatorstwa, dowodzony przez gauleitera Ericha Kocha.
Dzielnicę zamkniętą, do której przesiedlono pod groźbą kary śmierci ludność żydowską Białegostoku, utworzono 1 sierpnia 1941 r. Niemcy skupili w niej ok. 43. tys. osób (wśród nich byli też uchodźcy z GG), poddanych dotkliwym restrykcjom, kontrybucjom oraz przymusowej pracy (w wieku 15–65 lat). Jak w każdym getcie organem administrującym i wykonującym przymusowe polecenia okupanta była Rada Żydowska (Judenrat), z Żydowską Służbą Porządkową (Jüdischer Ordnungdienst) oraz 13 wydziałami organizującymi życie społeczne w zamkniętej dzielnicy. Przewodniczącym został rabin dr Gedali Rozenman, faktyczną władzę sprawował jego zastępca, przedsiębiorca inż. Efraim Barasz. Wierzył on, że dzięki powstawaniu w getcie nowych zakładów istnieje pewna szansa na przedłużenie jego trwania, dzięki produkcji na potrzeby państwa niemieckiego.
Misja Tenenbauma. Od początku istnienia getta jego mieszkańcy stawiali opór poprzez łamanie drakońskich zakazów, płacąc za to represjami, włącznie z utratą życia. Już jesienią 1941 r. powstały pierwsze grupy konspiracyjne, w tym młodzieżowe.