Pomocnik Historyczny

Dzielnica wykluczenia

Getto: dzielnica wykluczenia. Mur stał się granicą między życiem i śmiercią

Płonące getto, maj 1943 r.; fotografia z raportu Jürgena Stroopa. Płonące getto, maj 1943 r.; fotografia z raportu Jürgena Stroopa. Alamy / BEW
Od ogrodzenia murem warszawskiego getta, przez wygłodzenie i wyniszczenie, po likwidację w postaci wywózki do obozów śmierci.

Przed zamknięciem. Z chwilą wybuchu wojny rozpoczął się najtragiczniejszy okres w dziejach warszawskiej społeczności żydowskiej (ok. 360 tys. osób, niespełna 30 proc. mieszkańców miasta). Mało kto zdawał sobie wówczas sprawę, że będzie to trwający 44 miesiące ostatni akt, po którym pozostaną tylko popiół i gruz.

W październiku 1939 r. wyszło zarządzenie o zablokowaniu kont bankowych, depozytów i oszczędności Żydów, zakaz posiadania gotówki przekraczającej 2 tys. zł, a także limit tygodniowych wypłat do 250 zł i płatności na rzecz Żydów do 500 zł. Wszystkie te ograniczenia miały rujnujący wpływ na żydowski handel, usługi, wytwórczość. 26 października 1939 r. gubernator generalny Hans Frank wydał rozporządzenie o przymusie pracy dla Żydów mieszkających w Generalnym Gubernatorstwie. Wyłapywanych na ulicach zaciągano do pracy przy odśnieżaniu i odgruzowywaniu Warszawy. Dla Niemców był to często jedynie pretekst do znęcania się nad swymi ofiarami. Złą sławą cieszyły się szczególnie pomieszczenia Sejmu przy ul. Wiejskiej i garaże SS na Dynasach.

W połowie listopada 1939 r. żydowskie przedsiębiorstwa zostały objęte przymusowym zarządem komisarycznym, co w praktyce oznaczało wywłaszczenie. W tym też czasie Niemcy zamknęli wszystkie szkoły powszechne i średnie pod pretekstem epidemii tyfusu; o ile jednak polskie placówki powszechne i zawodowe zostały otwarte już 7 grudnia, o tyle żydowskie dopiero we wrześniu 1941 r. Od 1 grudnia 1939 r. Żydzi musieli nosić na prawym rękawie opaskę z gwiazdą Dawida. Od wiosny 1940 r. zaczęto tworzyć dla nich specjalne obozy pracy przymusowej (Judlagi).

Pierwsza forma wygrodzenia dzielnicy, róg Chłodnej i Żelaznej, zima 1939/40 r.ŻIH/ForumPierwsza forma wygrodzenia dzielnicy, róg Chłodnej i Żelaznej, zima 1939/40 r.

Od początku okupacji Niemcy maltretowali wyróżniających się strojem i wyglądem pobożnych Żydów złapanych na ulicy, obcinając im brody, zmuszając do upokarzających zachowań.

Pomocnik Historyczny „Powstanie w getcie warszawskim 1943” (100208) z dnia 10.04.2023; Powstanie; s. 14
Oryginalny tytuł tekstu: "Dzielnica wykluczenia"
Reklama