Pomocnik Historyczny

Poznaj świat

Ziemia poznawana na nowo

Jeden z 44 diagramów dydaktycznych, narysowanych i wygrawerowanych przez Johna Emsliego, dotyczących geologii, geografii, astronomii i filozofii naturalnej, Londyn, 1850–60. Jeden z 44 diagramów dydaktycznych, narysowanych i wygrawerowanych przez Johna Emsliego, dotyczących geologii, geografii, astronomii i filozofii naturalnej, Londyn, 1850–60. SPL
Systematyczne opisywanie, sortowanie i odczarowywanie ziemskiej rzeczywistości.

Świat poznawalny i sterowalny. Spuścizną XVIII w. w myśleniu o świecie była idea obiektywnej rozpoznawalności rzeczywistości materialnej. Stąd wzięło się przekonanie, że świat można poznać i opisać takim, jaki jest naprawdę, oraz że można tę wiedzę uporządkować i sklasyfikować. Że świat jest mierzalny, a zatem możliwy do uchwycenia. To z kolei dało pole do optymistycznej wiary w postęp: jeśli świat jest obiektywnie rozpoznawalny, dający się uporządkować i mierzalny, to jego organizację można w dużym stopniu kontrolować. Ze sfery naturalnej i materialnej można było przenieść podobne sposoby myślenia i podobną wyobraźnię do sfery społecznej, politycznej, kulturowej. Dlatego też XVIII i XIX stulecia zrodziły wiele wielkich ideologii obiecujących wyzwolenie człowieka z ograniczeń naturalnych, kulturowych oraz społecznych. Opierały (i opierają) się one na przekonaniu o pewnej sterowalności świata, zdolności ludzi do jego adaptacji, ale także do adaptacji człowieka samego i społeczności ludzkiej.

Klasyfikacja świata

Systematyka. Już w XVIII w. próbowano wielkich systematycznych klasyfikacji. Christian Thomasius (1655–1728), filozof i prawnik z Halle, uporządkował dziedziny ludzkiej wiedzy i badań, tworząc klasyfikację nauk i ich metod funkcjonującą w pewnym stopniu do dziś. Jednocześnie głosił pierwszeństwo nauk ścisłych przed metafizyką. Poszczególne obszary wiedzy stały się odtąd przedmiotem wytrwałej systematyzacji, klasyfikacji, typologii, naukowego nazewnictwa. Klasycznym przykładem takiego przedsięwzięcia była obszerna, także dziś aktualna klasyfikacja botaniczno-zoologiczna, której głównym autorem był szwedzki lekarz i przyrodnik Karol Linneusz (1707–78).

Botanicy wyruszyli na wyprawy odkrywcze i wpisywali wszystkie swoje odkrycia w systematykę Szweda.

Pomocnik Historyczny „Historia XIX w.” (100182) z dnia 30.05.2021; Piękna epoka; s. 93
Oryginalny tytuł tekstu: "Poznaj świat"
Reklama