Pomocnik Historyczny

Wędrówki języków

Języki i pisma Jedwabnego Szlaku

Pismo aramejskie; kamień z IX w. p.n.e. Pismo aramejskie; kamień z IX w. p.n.e. Getty Images
Rozległość szlaków karawanowych sprawiała, że kupcy w różnych epokach podróżowali przez różnorodne przestrzenie językowe.
Mapa świata Mahmuda Al-Kaszgariego, XI-wiecznego uczonego i leksykografa języków turkijskich.AKG Mapa świata Mahmuda Al-Kaszgariego, XI-wiecznego uczonego i leksykografa języków turkijskich.

Wzajemne nie/zrozumienie. Drogi handlowe Jedwabnego Szlaku łączyły ludy mówiące wieloma językami i dialektami; zmieniały się one, oraz miejsca ich użytkowania, wraz z migracjami ludzi i przesuwaniem granic. Z dzisiejszej perspektywy mapę tych języków można naszkicować następująco. Na wschodnich odcinkach dróg handlowych mówiono w różnych dialektach chińskiego. W środkowej części kontynentu od średniowiecza zaczęły dominować języki turkijskie. Co prawda Turek z Anatolii nie byłby w stanie przeprowadzić z Ujgurem z Kaszgaru wyrafinowanej rozmowy, z łatwością jednak mógłby dokonać z nim transakcji handlowej.

Język farsi (i jego odmiany), dominujący na terenach obecnego Iranu, Iraku i Afganistanu, był (i jest) lingua franca dla wielu mieszkańców Azji Zachodniej. W Azji Południowej rolę tę pełniły i pełnią urdu i hindi (są one wzajemnie zrozumiałe, chociaż używają różnych form zapisu), a arabski na Bliskim Wschodzie. Przy pewnym uproszczeniu można też przyjąć, iż w Lewancie i Anatolii ważne w starożytności i wczesnym średniowieczu były greka i łacina, potem także włoski.

Populacje zamieszkujące wzdłuż Jedwabnego Szlaku tworzyły się w różnych okresach z niehomogenicznych źródeł etnicznych. Innymi słowy, każda grupa była unikatową kompozycją wielorakich etnosów. Intensywnie posługiwano się wieloma językami, co doprowadzało do ich łączenia, tworzenia zapożyczeń i wypierania. Niebagatelną rolę odegrały czynniki kulturowe, polityczne i religijne.

Pismo aramejskie

Wśród narodów Azji Środkowej rozprzestrzeniło się pismo aramejskie (służące do zapisu języka aramejskiego, jednego z najbardziej znanych na starożytnym Bliskim Wschodzie). Było oparte na jednym z najstarszych alfabetów, wykazującym podobieństwo z fenickim, który powstał w starożytnej Syrii pod koniec II tys.

Pomocnik Historyczny „Dzieje na Jedwabnym Szlaku” (100180) z dnia 12.04.2021; Jedwabny Szlak; s. 68
Oryginalny tytuł tekstu: "Wędrówki języków"
Reklama