Azja Środkowa w starożytności. Choć przyjmuje się, że termin Jedwabny Szlak został ukuty w XIX w. przez Ferdynanda von Richthofena, to faktycznie podobne pojęcie istniało w epoce antycznej. Rzymski historyk Ammianus Marcellinus (IV w. n.e.) opisywał ziemie Azji Środkowej u stóp gór Ascanimia i Comedus, gdzie – przez miejsce zwane Kamienną Wieżą – prowadził „bardzo długi szlak, który pokonują kupcy podróżujący od czasu do czasu do kraju Serów”. Innymi słowy była to droga wiodąca z Sogdiany do Chin, kluczowy potem odcinek Jedwabnego Szlaku. A wcześniej rzymski autor Klaudios Ptolemaios opisywał (dla okresu ok. 80–100 n.e.) cały szlak od rzymskiego miasta Hierapolis nad Eufratem poprzez Partię, Baktrię do Kamiennej Wieży i „metropolii Serów”.
Cytowane relacje potwierdzają, że antyczny Jedwabny Szlak to umowna nazwa traktów komunikacyjnych, które łączyły starożytne Chiny z Azją Zachodnią i regionem Kaspijsko-Pontyjskim. Trakty transkontynentalne ze wschodu na zachód krzyżowały się z innymi drogami w Baktrii i Iranie; powstawały w ten sposób mniejsze odnogi, w tym szlak Oksus/Ochos (Amu-daria i Uzboj) – Morze Kaspijskie – Kolchida (zachodnia Gruzja) czy też Baktria – Indie.
Według chińskiej kroniki „Hanshu”, opisującej wydarzenia z końca II i z I w. p.n.e., z Chin na zachód prowadziły dwa główne szlaki, południowy i północny. Ten ostatni wiódł przez Turfan, Kaszgar (Kashi) i góry Tienszan do Fergany (Dayuan), Kangju (władztwo nad środkową Syr-darią i w Sogdianie) i Yancai (Aorsowie od Aralu po Basen Kaspijski). Droga południowa prowadziła z Yarkandu poprzez Pamir do Dayuezhi (Baktria) i Partii (Anxi). Pierwszą partyjską metropolią na tym szlaku było miasto Merw (zwany Małe Anxi/Partia lub Mulu, ob.