Pomocnik Historyczny

Powstańcy i rebelianci

Powstańcy i rebelianci afrykańscy

Yaa Asantewaa; pomnik w Ejisu, Ghana. Yaa Asantewaa; pomnik w Ejisu, Ghana. AN
Ikony walki z europejską ekspansją.
Bhambatha, 1906 r.AN Bhambatha, 1906 r.

Yaa Asantewaa (1840–1921). Zamieszkujący dzisiejszą Ghanę lud Aszanti odgrywał ważną rolę w dziejach Afryki Zachodniej. W XIX w. utworzyli oni konfederację, która w latach 1823–96 stoczyła z Brytyjczykami cztery wojny. Podczas ostatniej z nich Aszanti utracili polityczną niezależność. W 1900 r. brytyjski gubernator Złotego Wybrzeża Frederick Hodgson podjął próbę przejęcia Złotego Stołka – symbolu niezależności władców Aszanti, który zgodnie z legendą został darowany ich pierwszemu królowi przez bogów. Brytyjczycy sądzili, że zdobycie go podniesie ich prestiż w oczach pozostałych ludów Złotego Wybrzeża.

Zamiast tego wybuchło kolejne powstanie. Na jego czele stanęła Yaa Asantewaa, siostra wodza Edweso. Był to pierwszy antykolonialny zryw w Afryce dowodzony przez kobietę. Rebelianci przez kilka tygodni bezskutecznie oblegali fort w Kumasi. Posiłki ściągnięte przez kolonialne władze pozwoliły Brytyjczykom zyskać przewagę i stopniowo wygaszać kolejne ogniska oporu. W marcu 1900 r. Yaa Asantewaa wraz z grupą najbliższych doradców dostała się do niewoli. Wysłano ją na Seszele, gdzie przebywała przez 20 lat. Po śmierci szczątki bojowniczki sprowadzono do Ghany. Pamięć o Yaa Asantewaa jest ważną częścią kultury Aszanti, a ona sama bywa nazywana królową Matką. W 2003 r. w miejscu jej urodzenia, mieście Ejisu, otwarto muzeum.

Bhambatha (1865–1906). Opór przeciw Brytyjczykom w Afryce południowej nie ustał wraz z rozbiciem państwa Zulusów. W marcu 1906 r. Bhambatha, wódz należącego do Zulusów ludu Zondli, sprzeciwił się zarządzeniom administracji kolonialnej w sprawie poboru pogłównego. Wywołał powstanie, usunął mianowanego przez Brytyjczyków wodza Zululandu i stoczył zwycięską potyczkę z oddziałem miejscowej policji.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Afryki” (100176) z dnia 02.11.2020; Afryka kolonialna; s. 64
Oryginalny tytuł tekstu: "Powstańcy i rebelianci"
Reklama