Pomocnik Historyczny

Tygiel językowy

Od języków Bałtów po mowę Kaszubów

Chór kaszubski, 1932 r. Chór kaszubski, 1932 r. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Lingwistyczna mapa rejonu Morza Bałtyckiego jest dość skomplikowana.
Estoński plakat (z czasów ZSRR) z okazji festiwalu piosenki w 1950 r.East News Estoński plakat (z czasów ZSRR) z okazji festiwalu piosenki w 1950 r.

Lingwistyczny miszmasz. Opisując strefę Morza Bałtyckiego, często posługujemy się terminem kraje nadbałtyckie, mając na myśli państwa leżące u jego wybrzeży. Nie da się zastosować takiego uogólnienia w odniesieniu do języków używanych w regionie. Estoński i fiński należą do rodziny języków ugrofińskich. Natomiast języki bałtyckie, tj. łotewski i litewski, są historycznie spokrewnione ze słowiańskimi – polskim i rosyjskim. W opinii lingwistów obie grupy tworzyły kiedyś język bałtosłowiański należący do rodziny indoeuropejskiej. Indoeuropejskie korzenie ma również grupa germańska, dzieląca się m.in. na zachodniogermańską, do której należy niemiecki, oraz północnogermańską – ze szwedzkim i duńskim.

By lepiej zrozumieć specyfikę języków basenu Morza Bałtyckiego w ich współczesnej formie, jak również koncept języka indoeuropejskiego, cofnijmy się do XVII w. Wtedy bowiem brytyjski orientalista, językoznawca i prawnik, sir William Jones, pracujący w Kalkucie, zauważył zbieżności gramatyczne pomiędzy sanskrytem, greką i łaciną. Owo zaskakujące podobieństwo skłoniło go do stwierdzenia, że wszystkie języki wywodzą się z jednego prajęzyka, tzw. protoindoeuropejskiego (praindoeuropejskiego). Domniemaną ojczyzną protoindoeuropejczyków były, zdaniem archeologów, stepy dzisiejszej południowej Rosji, gdzie odnaleziono artefakty osadnictwa plemion półkoczowniczych zwanych Kurganami, datowane na czwarte tysiąclecie p.n.e. Kurganie zaczęli przemieszczać się w kierunku Europy, w rejon Dunaju. Stamtąd część ludności udała się dalej na zachód, podczas gdy inna rozpoczęła wędrówkę w stronę Azji Mniejszej i Indii. W ten sposób na terenie Europy i Azji rozprzestrzenił się język indoeuropejski, którym posługuje się obecnie ok. 3 mld ludzi na świecie.

Historyczne języki Bałtów.

Pomocnik Historyczny „Dzieje wokół Bałtyku” (100168) z dnia 01.06.2020; Ku nowoczesności; s. 98
Oryginalny tytuł tekstu: "Tygiel językowy"
Reklama