Pomocnik Historyczny

Piraci i kaprowie

Działalność piracka i kaperska na Bałtyku

Egzekucja kilku piratów z Braci Witalijskich; drzeworyt z XIX w. Egzekucja kilku piratów z Braci Witalijskich; drzeworyt z XIX w. BPK
Bałtyk był rejonem działania wyjętych spod prawa morskich bandytów.
„Sąd Ostateczny”, obraz ołtarzowy Hansa Memlinga; część łupu zdobytego w 1473 r. przez kapra Paula Benekego, podarowana następnie Bazylice NMP w Gdańsku (dziś w Muzeum Narodowym).East News „Sąd Ostateczny”, obraz ołtarzowy Hansa Memlinga; część łupu zdobytego w 1473 r. przez kapra Paula Benekego, podarowana następnie Bazylice NMP w Gdańsku (dziś w Muzeum Narodowym).

Wikingowie i chąśnicy. We wczesnym średniowieczu plagą mórz północnych byli skandynawscy wikingowie i słowiańscy chąśnicy. Choć głównym rejonem działalności wikingów była Europa Zachodnia, ci morscy rozbójnicy interesowali się także południowym wybrzeżem Bałtyku i m.in. z położonego u ujścia Odry Jomsborga (jego lokalizacja nadal jest sporna) najeżdżali Słowian. Chąśnicy (nazwa najprawdopodobniej wywodzi się od słów chasa – zgraja, grupa, i chąśba – napad, rozbój) byli słowiańskimi wojownikami, którzy organizowali łupieżcze wyprawy na wzór wikingów. Działali od X do XII w. w rejonie Zwierzyna (dziś Schwerin), Arkony na Rugii, Wolina, Kołobrzegu, Stargardu i Szczecina. Do słynnych pomorskich piratów zaliczał się na początku XII w. szczeciński możny Wyszak (Witscacus), który działał u wybrzeży duńskich. Choć dostał się do duńskiej niewoli, zdołał zbiec i wrócić do domu.

Punktem szczytowym aktywności chąśników był udział w zdobyciu, splądrowaniu i spaleniu w 1135 r. miasta portowego Kungahälla (dziś Kungälv w Szwecji). W wyprawie pod dowództwem władcy pomorskiego księcia Racibora I miało wziąć udział ok. 700 słowiańskich okrętów i do 30 tys. wojów. Według źródeł Pomorzanie zdobyli bogate łupy i wzięli w niewolę tysiące ludzi. Działalność chąśników zamarła po 1184 r., gdy klęską zakończyła się wyprawa księcia Bogusława I na będącą duńskim lennem wyspę Rugię. W następnych latach Duńczycy urządzili kilka wypraw na Pomorze i zmusili Bogusława do kapitulacji. Odtąd był wiernym sojusznikiem Danii.

Bracia Witalijscy. Na przełomie XIV i XV w. na Bałtyku działali piraci zwani Likedeeler (równodzielący) lub Braćmi Witalijskimi (łac. Fratres Vitalienses). Początkowo byli kaprami na służbie europejskich władców i miast Hanzy.

Pomocnik Historyczny „Dzieje wokół Bałtyku” (100168) z dnia 01.06.2020; Średniowiecze; s. 26
Oryginalny tytuł tekstu: "Piraci i kaprowie"
Reklama