Pierwsi łowcy i rolnicy. Lapończycy i Finowie. Europa to kontynent o najbardziej zróżnicowanej linii brzegowej, większość otaczających ją mórz ma połączenie z Atlantykiem jedynie wąskimi przesmykami. Ludzie, którzy się wokół tych akwenów osiedlali, traktowali ich słone wody jako źródło pożywienia oraz szlaki komunikacyjno-handlowe. Nasza wiedza o kulturach i ludach mieszkających wokół Bałtyku w pradziejach pochodzi przede wszystkim z wykopalisk. Z badań DNA wiemy z kolei, że współcześni mieszkańcy tego regionu mają geny kolejnych fal osadników, jednak próby ich identyfikacji z etnosami są możliwe dopiero dla przełomu er, bo wtedy – ze względu na bursztyn – antyczni kronikarze zainteresowali się ludami żyjącymi na północy. Bałtyk przez stulecia pozostawał morzem bez nazwy. Adam z Bremy w IX w. pisał, że mówi się o nim morze barbarzyńców lub Scytów, ale jednocześnie jako pierwszy użył określenia Mare Balticum, co tłumaczył tym, że przypomina zatokę, która niczym pas (in modum baltei) rozciąga się po ziemie scytyjskie i Grecję. Mylił się (choć od wybrzeży Bałtyku szlakami rzecznymi można było dostać się aż nad Morze Czarne), ale nic dziwnego, dla cywilizowanego świata tereny nadbałtyckie to prawdziwa terra incognita.
Bałtyk jest młodym morzem. Wcześniej znajdował się pod grubą warstwą lodu i dopiero gdy ten się ostatecznie cofnął, pojawili się tam pierwsi łowcy. Zasiedlili tereny od Wysp Brytyjskich, przez północne Niemcy, aż po Wisłę i Skandynawię, do której nie musieli przeprawiać się łodziami, bo miała ona jeszcze lądowe połączenie z Jutlandią. Przez kolejne tysiąclecia nad Bałtykiem żyli ludzie, których gospodarka opierała się na eksploatacji morza, o czym świadczą ości ryb w ich osadach oraz resztki dłubanek.