Pomocnik Historyczny

Strofy i rymy

Poezja arabska

Manuskrypt arabski z okolic Timbuktu, ok. XV w. Manuskrypt arabski z okolic Timbuktu, ok. XV w. Corbis
Podstawowym gatunkiem literackim cywilizacji arabsko-muzułmańskiej była poezja. Proza i dramat pojawiają się dopiero na fali odrodzenia tej kultury w XIX w.
Pisarz muzułmański przy pracy. Miniatura perska z XV w.AKG Pisarz muzułmański przy pracy. Miniatura perska z XV w.

Oratura epoki niewiedzy

Zarówno sami Arabowie, jak i zachodni orientaliści przyjęli ten sam podział dziejów literatury arabskiej, opierający się na mechanicznym określaniu epok literackich w powiązaniu z dziejami politycznymi. Podejmowane od połowy XX w. próby odejścia od tej zasady nie zyskały jak dotąd powszechnej akceptacji.

Pierwszy okres nazywany jest dżahilijją, czyli okresem niewiedzy (od VI w. do nadejścia islamu). Powstawała w tym okresie literatura ustna, czyli oratura. Najważniejszym jej przejawem była poezja, której najdoskonalszym osiągnięciem jest tzw. kasyda, wielotematyczny utwór liczący kilkadziesiąt wersów, powiązany tym samym rytmem i rymem. Cechą charakterystyczną kasydy była daleko posunięta formalizacja, co jednak nie ograniczało inwencji poetyckiej twórców, a wprost przeciwnie, skłaniało ich do daleko posuniętych poszukiwań twórczych w dążeniu do zachowania swej odrębności. Niezwykle ważne dla poezji staroarabskiej były opisy. Ich przedmiotem była w pierwszym rzędzie przyroda, głównie pustynna, co nie znaczy, że uboga, oraz konie i wielbłądy.

Wśród poetów staroarabskich wyróżnia się kilka grup: poetów pustyni, poetów dworskich związanych z dworami Lachmidów i Ghassanidów oraz poetów wyznaniowych. Odrębną grupę stanowili włóczędzy (suluk), wśród których wyróżniał się Asz-Szanfara, utrwalony w polskiej literaturze romantycznej przez Słowackiego i Mickiewicza. Szczytowym osiągnięciem literatury staroarabskiej są tzw. mu’allaki (poematy zawieszone lub nanizane), których twórcy należą do najwybitniejszych przedstawicieli epoki – wśród nich na czoło wysuwa się Imru al-Kajs. Inne, prostsze formalnie gatunki poetyckie odgrywały mniejszą rolę, poza praktykowaną głównie przez kobiety elegią (marsijja).

Pomocnik Historyczny „Dzieje Arabów” (100163) z dnia 09.03.2020; Historia i cywilizacja; s. 44
Oryginalny tytuł tekstu: "Strofy i rymy"
Reklama