Pomocnik Historyczny

Po stronie Berlina

Niemiecki Śląsk po Wielkiej Wojnie

Ulice Wrocławia w dniach festiwalu sportowego, 1938 r. Ulice Wrocławia w dniach festiwalu sportowego, 1938 r. Forum
W państwie niemieckim w latach 1918–45 Śląsk, szczególnie Górny, był jedną z kart przetargowych w polityce wewnętrznej, a zarazem miał być oknem wystawowym niemieckiego sukcesu gospodarczego i socjalnej polityki rządów.
Chłopi i górnicy ze Śląska na wystawie maszyn rolniczych w Norymberdze, 1922 r.Getty Images Chłopi i górnicy ze Śląska na wystawie maszyn rolniczych w Norymberdze, 1922 r.

Dwie części niemieckiego Śląska. Niemiecki Śląsk po I wojnie światowej zajmował największą część historycznego Śląska. Zmiany, które nastąpiły w konsekwencji powstań śląskich i plebiscytu, zmieniły jednak kształt administracyjny jednolitej od XVIII w. pruskiej prowincji z historyczną stolicą we Wrocławiu. Dzieliła się ona tradycyjnie na trzy okręgi (rejencje): Legnicę (zachodni Dolny Śląsk), Wrocław (tzw. Śląsk Środkowy, dzisiaj pojęcie już nieużywane), Opole (wschodni, czyli Górny Śląsk). W 1919 r. decyzją rządu pruskiego utworzono nową Prowincję Górnośląską; okręgi legnicki i wrocławski stały się Prowincją Dolnośląską. Pomysły takie w rządzie Rzeszy Niemieckiej były już rozpatrywane w 1917 r., ale zrealizowano je dopiero w przeddzień kampanii plebiscytowej, traktując reformę jako jeden z ważniejszych argumentów mających przyciągnąć Górnoślązaków do opcji proniemieckiej. Prowincja Górnośląska przetrwała formalnie do 1938 r. (praktycznie jednak już od 1934 r. była administrowana z Wrocławia), potem została włączona na powrót do Prowincji Śląskiej. W Polsce w okresie międzywojennym coraz częściej nazywano niemiecki Górny Śląsk popularnie Śląskiem Opolskim, odnosząc to do historycznej nazwy piastowskiego księstwa. Z rzadka, ale pojawiał się już wówczas termin Opolszczyzna.

Na Dolnym Śląsku w gospodarce dominowało rolnictwo, przemysł był rozproszony wyspowo: we Wrocławiu, na Pogórzu Sudeckim i w Zagłębiu Wałbrzyskim. Niemiecka część Górnego Śląska pozostała w większości rolnicza, ale przy nowej zachodniej granicy Niemiec rozciągał się okręg przemysłowy skupiony na niewielkim obszarze pomiędzy Gliwicami–Bytomiem i Zabrzem, prawie całkowicie zurbanizowany, ze znacznie wyższą gęstością zaludnienia. Punkt ciężkości działań politycznych w sposób naturalny przenosił się ze stolicy prowincji w Opolu do tych nadgranicznych powiatów.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Śląska” (100153) z dnia 05.08.2019; W stronę Polski; s. 102
Oryginalny tytuł tekstu: "Po stronie Berlina"
Reklama