Jeszcze jedna droga. Naród japoński zachował nie tylko historyczne bogactwo stworzonych na potrzeby pola bitwy bojowych dyscyplin bujutsu i towarzyszących im ćwiczeń bugei, ale również utrzymał ciągłość przekazu nauczania. Skupimy się na wywodzącym się z prehistorii sumo (sumō) oraz na najbardziej popularnych dyscyplinach gendai budō, czyli tych powstałych w czasach nowoczesnych. Wszystkie wywodzą się ze starych szkół koryū, które swoje początki miały w okresie japońskiego średniowiecza, a niektóre nawet w starożytności, i rozwijały się nieprzerwanie przez setki lat. Stanowiły często dość złożone systemy posługiwania się różnorodną bronią oraz umiejętnością walki wręcz. Współczesne japońskie sztuki walki, takie jak kyudo (kyūdō), kendo (kendō), judo (jūdō), aikido (aikidō), karatedo (karatedō), to dyscypliny zorientowane na jedną wybraną broń albo zasadniczo na walkę bez broni. Ich walory, w zależności od danej sztuki i stylu jej uprawiania, oscylują od akcentowania doskonalenia ducha i umysłu, poprzez poprawę kondycji ciała, aż po rywalizację sportową.
Patrząc szerzej, to zawarty w nazwie każdej z wymienionych dyscyplin element dō, czyli drogi, odnosi się do sposobu, w jaki idzie się przez życie. Wskazuje to na wychowawczy potencjał, ale i zobowiązanie osób uczących oraz pielęgnujących daną dyscyplinę do kształtowania charakteru adeptów zgodnie z ideałami cenionymi w danej kulturze. Co w przypadku Japonii, kraju o prymacie dobra wspólnoty nad interesem indywidualnym, ma znaczenie kluczowe.
Sumo. Nazwa sumo, starojapońskiej formy zapasów, oznacza wzajemne okładanie się lub zmaganie, a pierwowzór jest wymieniony już w starożytnych kronikach „Kojiki” i „Nihongi”.