Pomocnik Historyczny

Otwarcie i modernizacja

Państwo otwiera granice i staje się mocarstwem

Ceremonia ogłoszenia Konstytucji Wielkiego Cesarstwa Japonii (Konstytucji Meiji, 1889 r.); ilustracja z epoki. Ceremonia ogłoszenia Konstytucji Wielkiego Cesarstwa Japonii (Konstytucji Meiji, 1889 r.); ilustracja z epoki. Getty Images
Po ponownym otwarciu granic w Japonii odtworzono cesarską władzę, a kraj poddano intensywnej modernizacji, równoważąc ją postulatami wzmocnienia ducha japońskości. Państwo weszło na drogę mocarstwowości.
Pierwszy japoński pociąg parowy odjeżdża z Jokohamy; tryptyk Utagawy Kunisady II z 1872 r.BEW Pierwszy japoński pociąg parowy odjeżdża z Jokohamy; tryptyk Utagawy Kunisady II z 1872 r.

Otwieranie granic. Od XVIII w. Japonia zaczęła pogrążać się w kryzysie gospodarczym i społecznym, co wynikało ze złej polityki ekonomicznej, nastawionej na rolnictwo, a ignorującej handel, z rygorystycznie przestrzeganego podziału klasowego, który hamował naturalne procesy rozwoju, oraz z izolacji kraju, która ograniczała wolny handel i wymianę międzynarodową. Kryzys spotęgowało zagrożenie z zewnątrz – na przełomie XVIII i XIX w. państwa zachodnie zaczęły domagać się od Japonii nawiązania kontaktów handlowych. Ostatecznie w obawie przed utratą suwerenności Japonia uległa i otworzyła granice – w latach 1854–66 nawiązała stosunki ze Stanami Zjednoczonymi, Wielką Brytanią, Rosją, Holandią, Francją, Portugalią, Prusami, Szwajcarią, Włochami i Danią. Układy, które wtedy zawarto, w większości były nierównoprawne – Japończycy nie mieli tych samych praw co cudzoziemcy, np. prawa eksterytorialności.

Wypędzić barbarzyńców, obalić bakufu. Gdy cudzoziemcy zostali ponownie wpuszczeni do Japonii, nasiliły się akty terroru pod hasłem wypędzenia barbarzyńców (jōi). Winą za ich obecność w kraju obarczano siogunat. Świetną antytezą Obcego stał się cesarz, trwały element kultury japońskiej. Jako potomek bogini słońca Amaterasu był jedynym prawowitym władcą. Wobec tego należało go czcić (sonnō) i przywrócić mu realną władzę. Na czele zwolenników restauracji władzy cesarskiej stanęli młodzi samuraje, których wspierała arystokracja dworska.

Starcia z cudzoziemcami uświadomiły Japończykom, że przez lata izolacji ich kraju świat bardzo się zmienił, że są zacofani pod względem cywilizacyjnym. Nienawiść przerodziła się w zainteresowanie obcością, ruch antycudzoziemski osłabł. Nasilił się natomiast ruch procesarski.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Japonii” (100149) z dnia 10.06.2019; Teraźniejszość i przyszłość; s. 86
Oryginalny tytuł tekstu: "Otwarcie i modernizacja"
Reklama