Pomocnik Historyczny

Rytuał herbaty

Japońska sztuka picia herbaty

Dwie gejsze podejmują herbatą samuraja; fot. z ok. 1880 r. Dwie gejsze podejmują herbatą samuraja; fot. z ok. 1880 r. Getty Images
Liczba adeptów drogi herbaty w Japonii spada. Herbaciana sztuka zachowuje jednak aktualność.
Element zestawu do podania posiłku podczas spotkania herbacianego z okresu Momoyama (XVI/XVII w.).AKG Element zestawu do podania posiłku podczas spotkania herbacianego z okresu Momoyama (XVI/XVII w.).

Droga herbaty. „Jesteś spragniony – pij wodę, spragnione jest twoje serce – pij herbatę”. Popularne w Japonii powiedzenie ilustruje, jak ceniony jest tutaj ten napój. Przede wszystkim herbata zielona. Jej źródłem są liście krzewu camellia sinensis, ale ze względu na sposób, czas zbioru i obróbkę liści jest dostępna przynajmniej w kilkunastu rodzajach. Sześć z nich bez zastanowienia wymieni każdy Japończyk. To pita na co dzień liściasta sencha, wysokiej klasy gyokuro, bancha z późnego zbioru, prażona hōjicha, genmai-cha z dodatkiem prażonego ryżu i starta na proszek matcha.

Większość Japończyków przyznaje, że pije zieloną herbatę, bo tak nakazuje zwyczaj, bo jest dobra dla zdrowia i jest wspaniałym dopełnieniem posiłku. Dla mniej więcej połowy jej najważniejszym działaniem jest ukojenie, zatrzymanie na chwilę biegu codziennych spraw. Ten efekt został spotęgowany w półtysiącletniej tradycji spotkań przy herbacie matcha, w zrytualizowanej sztuce nazywanej drogą herbaty (chadō, sadō) lub wrzątkiem na herbatę (chanoyu), a przez nas zazwyczaj ceremonią herbaty.

Korzenie współczesnej drogi herbaty sięgają XVI w. i są związane z postacią Sen no Rikyū, który ostatecznie ukształtował herbatę w duchu wabi (wabicha). Polskim ekwiwalentem oddającym złożoność tego pojęcia jest „piękno twórczości wyrosłej ze szlachetnego ubóstwa”. Wabicha, przejawiająca silny wpływ refleksji filozoficznej, głosi pochwałę życia prostego i myśli strzelistej.

Materialna strona drogi herbaty to osiągnięcia architektury, ogrodnictwa, sztuki kaligrafii, oprawy zwojów, ceramiki, sztuki kulinarnej, etykiety, sztuki układania kwiatów, rzemiosła związanego z tkaniną, żeliwem, laką, drewnem czy bambusem.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Japonii” (100149) z dnia 10.06.2019; Kultura i przeszłość; s. 52
Oryginalny tytuł tekstu: "Rytuał herbaty"
Reklama