Pomocnik Historyczny

„Anatomię tę opisałem z wielką precyzją”

Badania nad anatomią ciała ludzkiego

Anatomiczne rysunki Leonarda, Royal Library, Windsor Castle: Analiza mięśni ramienia (z nienaruszonymi mięśniami oraz z odsłoniętymi głębszymi strukturami). W prawym dolnym rogu kości stopy, 1510–12. Anatomiczne rysunki Leonarda, Royal Library, Windsor Castle: Analiza mięśni ramienia (z nienaruszonymi mięśniami oraz z odsłoniętymi głębszymi strukturami). W prawym dolnym rogu kości stopy, 1510–12. AN
Kontrowersyjne sekcje zwłok.
Studium czaszki, 1489 r.AN Studium czaszki, 1489 r.

Początki w Egipcie. Czysto poznawcze zaglądanie do wnętrza człowieka długo uchodziło za profanację. Zdawać by się mogło, że doskonałymi anatomami byli praktykujący mumifikację Egipcjanie, tymczasem balsamiści bezrefleksyjnie wyjmowali narządy z ciał, a recytujący zaklęcia kapłani odwracali wzrok od tej „nieczystej” czynności. Braki wiedzy na temat budowy ludzkiego ciała widać w egipskiej medycynie, opartej na błędnej teorii o wyższości serca i wątroby nad mózgiem. Jednak przyzwyczajenie do widoku krojenia ludzi nie poszło na darmo, bo to nad Nilem w III w. p.n.e. narodziła się anatomia.

Pierwsze sekcje przeprowadzili w Akademii Aleksandryjskiej Herofilos z Chalcedonu (335–280) i Erasistratos z Keos (304–257). Pozwolenie na nie uzyskali od samych Ptolemeuszy, którzy w imię nauki dostarczali im martwych i żywych skazańców. Dzięki wiwisekcji (krojeniu żywych ludzi) odkryto puls i system nerwowy, ale słusznie spotkała się ona z krytyką i położyła cieniem na sekcjach zwłok, którym Rzymianie nie byli już tak przychylni. Słynny lekarz grecki Claudius Galenus zwany Galenem (130–200 r.) chętnie badałby zwłoki ludzkie, lecz musiał zadowolić się małpami i świniami, co przyczyniło się do wielu błędnych wniosków. To on stworzył dogmat o mózgu jako siedlisku duszy, a jego traktaty – w których za Hipokratesem twierdził, że zdrowie zależy od równowagi czterech soków (humorów) w organizmie: krwi, śluzu, żółci i czarnej żółci – aż do epoki renesansu były kanonicznymi podręcznikami do nauczania medycyny.

Kościół wobec ciała. Chrześcijaństwo i islam były sceptyczne w stosunku do sekcji zwłok (perski lekarz Awicenna ich raczej nie przeprowadzał, więc powoływał się na Galena). Kościół katolicki miał do ciała stosunek dwuznaczny, niby uważał je jedynie za grzeszne naczynie dla nieśmiertelnej duszy, ale jednocześnie dostrzegał integralność obu tych elementów.

Pomocnik Historyczny „Leonardo da Vinci” (100148) z dnia 20.05.2019; Konteksty; s. 104
Oryginalny tytuł tekstu: "„Anatomię tę opisałem z wielką precyzją”"
Reklama