Franciszkanin uczy nas nowoczesnego księgowania

Narodziny świata nowoczesnych finansów.

BEW Leonardo da Vinci, „Studium głowy” opracowane do książki „Divina proporzione” na podstawie obliczeń Paciolego.

Podwójna rachunkowość. Spotkali się na dworze władcy Mediolanu. Kiedy Leonardo pracował nad konnym projektem pomnika Francesco Sforzy, skromny franciszkański mnich Luca Pacioli (1447–1517) kładł podwaliny pod nowoczesną rachunkowość. Braciszek objaśniał Leonardowi zawiłości matematyki, pomagał mu w dokonywaniu obliczeń z geometrii i proporcji, a ten w zamian zgodził się wykonać ilustracje do najsłynniejszego dzieła Paciolego „Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita” (Ogół wiadomości z zakresu arytmetyki, geometrii, proporcji i proporcjonalności) z 1494 r. Na jej kartach franciszkanin przedstawił metodę podwójnego księgowania, która wkrótce zrewolucjonizowała gospodarkę pieniężną Europy i świata.

Metoda (nazwana później wenecką) polegała na rejestrowaniu na bieżąco wszelkich transakcji, które miały miejsce w danym okresie, a następnie przepisywaniu ich do dziennika w porządku chronologicznym. Tam kwotę każdego zakupu zapisywano w dwóch kolumnach: w lewej „ma”, w prawej „winien”. Na podstawie tak uporządkowanego zapisu tworzono dokument nadrzędny – księgę główną – gdzie każdy rachunek także był porządkowany według dwóch kolumn podwójnego zapisu. Dzięki temu wszystkie operacje były ze sobą powiązane, co uniemożliwiało zapisanie długu bez wierzytelności lub wierzytelności bez długu. Gdy operacje zamykano, można było je przenieść do zestawienia kosztów. Ów system opierał się na relacji dłużnik–wierzyciel i był owocem racjonalistycznej teorii epoki renesansu, głoszącej, że każde zjawisko ma swoją przyczynę oraz skutek. Na kartach „Summa di arithmetica...” Pacioli przedstawił także sposób sporządzania inwentarza, rachunku zysków i strat, bilansu obrotów oraz sald wszystkich kont.