Pomocnik Historyczny

Porządek wersalski

Niszczenie niemieckich hełmów, 1920 r. Niszczenie niemieckich hełmów, 1920 r. Getty Images
Ferdynand Foch tak ocenił traktat wersalski: „To nie pokój, to zawieszenie broni na dwadzieścia lat”. Marszałek zmarł w 1929 r., więc nie przekonał się, jak genialnie przewidział przyszłość.
Jarosław Krysik/Polityka

Bilans wojny. Wielka Wojna, która później została nazwana pierwszą wojną światową, przyniosła śmierć ok. 9 mln żołnierzy (zmobilizowano ich ok. 70 mln). Rannych, co najczęściej oznaczało trwałe kalectwo, było ok. 20 mln. Do dziś nie wiadomo, ilu zmarło z głodu i wycieńczenia. Tylko w latach 1918–19 zmarło 20 mln na influencę, czyli grypę, zwaną wówczas hiszpanką. Koszty Wielkiej Wojny obliczono na 322 mld ówczesnych dolarów.

Wojna przyniosła m.in. obalenie monarchii w Rosji, Austro-Węgrzech i Niemczech. Do polityki europejskiej włączyły się Stany Zjednoczone Ameryki, które przystąpiły do wojny w jej końcowym okresie. Ostatecznie w wojnie wzięły udział 33 państwa, ale większość nie wysłała na front żołnierzy. Państwa pozaeuropejskie wypowiadały wojnę, nie żeby brać w niej udział, lecz by uzyskać prawo do uczestniczenia po stronie zwycięzców w przyszłej konferencji pokojowej.

Rozejm. 11 listopada 1918 r. został podpisany rozejm pomiędzy Niemcami a Mocarstwami Sprzymierzonymi. Brytyjski premier David Lloyd George powiedział z tej okazji: „Wierzę, że możemy teraz powiedzieć, że tego doniosłego poranka położono kres wszystkim wojnom”. Dwadzieścia lat później kolejny brytyjski premier Arthur Neville Chamberlain, wracając z konferencji monachijskiej, podniósł wysoko rękę z kartką papieru zawierającą podpisane z Hitlerem porozumienie, wykrzykując: „Przywiozłem wam pokój”. Brytyjscy premierzy powinni byli raczej unikać tego typu deklaracji.

Wielka Wojna przyniosła utratę systemu wartości i upadek autorytetów. Kanadyjski historyk Modris Eksteins w świetnej książce „Święto wiosny. Wielka wojna i narodziny nowego wieku” zauważa, że „polaryzacja sceny politycznej, znamionująca wszędzie erę międzywojenną, potwierdziła zniknięcie normalności, do której wszyscy tęsknili, lecz nikt nie wiedział, jak ją osiągnąć.

Pomocnik Historyczny „Niepodległość 1918” (100136) z dnia 27.08.2018; Spełnienie; s. 69
Reklama