Pomocnik Historyczny

32. Czy Polacy pomagali powstańcom w getcie warszawskim?

SS-mani podczas likwidacji warszawskiego getta, 1943 r. SS-mani podczas likwidacji warszawskiego getta, 1943 r. Getty Images

Wokół polskiej pomocy dla warszawskiego getta narosło wiele nieporozumień. Dotyczą one trzech kwestii: przekazanego uzbrojenia, wsparcia w okresie walk oraz pomocy w ewakuacji bojowców.

Głównym problemem organizacji bojowych, które ukonstytuowały się jesienią 1942 r. – Żydowskiej Organizacji Bojowej i Żydowskiego Związku Wojskowego – był brak broni. Jeszcze podczas niemieckiej tzw. Wielkiej Akcji (22 lipca – 21 września 1942 r., likwidacja warszawskiego getta) za pośrednictwem Gwardii Ludowej ŻOB otrzymała kilka pistoletów i granatów. Poważniejszą pomoc wojskową mogła przekazać wyłącznie Armia Krajowa. W grudniu 1942 r. przekazała Żydom 10 pistoletów wraz z niewielką ilością amunicji. Obawiano się, że broń przepadnie, albo, co gorsza, wejdą w jej posiadanie komuniści, których realne wpływy przeceniano. Jednak pod wpływem sugestii ze strony rządu w Londynie, a pod wrażeniem wywołanym samoobroną getta w połowie stycznia 1943 r., AK przekazała ŻOB 50 pistoletów z amunicją, ok. 80 kg materiału do wyrobu butelek zapalających oraz pewną liczbę granatów. W niektórych powojennych relacjach z kręgów AK mowa o przekazaniu większego arsenału, w tym broni automatycznej, lecz informacje te nie znajdują potwierdzenia w niezależnych źródłach. Wbrew pokutującym przez dziesięciolecia legendom AK przekazywała broń wyłącznie ŻOB. ŻZW, któremu nie udało się nawiązać oficjalnego kontaktu z AK, był zmuszony do zaopatrywania się w broń na czarnym rynku, w tym również od osób związanych z polską konspiracją.

Pomimo niewielkiej skali tej pomocy trudno wyobrazić sobie bez niej przygotowania do podjęcia walki zbrojnej. Pamiętać jednak należy, że skuteczność broni krótkiej w walce była bardzo ograniczona. Już w okresie trwania walk w getcie władze Polski Podziemnej sprzeciwiały się przekazaniu części funduszy Żegoty (Rady Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj) na zakup broni dla bojowników.

Pomocnik Historyczny „100 pytań na 100 lat” (100134) z dnia 09.07.2018; II wojna światowa; s. 38
Reklama