Pomocnik Historyczny

Murem podzieleni

Mur berliński: symbol zimnej wojny

Przejście na granicy sektorów brytyjskiego i sowieckiego w Berlinie, 1948 r. Przejście na granicy sektorów brytyjskiego i sowieckiego w Berlinie, 1948 r. The Granger Collection
Jednym z symboli zimnej wojny stał się mur berliński. Pokazywał w sposób jaskrawy, jak głębokie jest polityczne pęknięcie kontynentu. Niemcy, podzielone na dwa państwa (przez ponad 20 lat wzajemnie się nieuznające), były krajem na pierwszej linii konfrontacji.
Marek Sobczak/Polityka

Alianckie plany wobec Niemiec. To groźba opanowania Europy przez Niemcy i niebezpieczeństwo hegemonii nazistowskiej Rzeszy w świecie doprowadziły do zawiązania Wielkiej Koalicji, sojuszu osobliwego ideologicznie i politycznie. Już zresztą podczas wojny Stalin dość skutecznie rozgrywał wobec Anglosasów kartę niemiecką. W głośnym rozkazie z lutego 1942 r. zawarł znamienne słowa: „Doświadczenie historyczne uczy, że Hitlerzy przychodzą i odchodzą, a naród niemiecki, a państwo niemieckie – pozostaje”. Odczytywano to jako sugestię, iż Moskwa byłaby skłonna porozumieć się z rządem powołanym w Niemczech po ewentualnym odsunięciu führera. W połowie 1943 r. w ZSRR ukonstytuował się kierowany przez komunistów Komitet Narodowy Wolne Niemcy, z udziałem przebywających w niewoli wysokich oficerów Wehrmachtu, jak feldmarszałek Friedrich Paulus.

W tym samym mniej więcej czasie amerykański wywiad odnotował informacje o toczących się w Szwecji niemiecko-sowieckich sondażach pokojowych. Jak się wydaje Kreml – godząc się na rozmowy z Niemcami – chciał wywrzeć presję na swoich sojuszników i groźbą drugiego Brześcia (układ brzeski w 1918 r. spowodował wycofanie się bolszewickiej Rosji z I wojny światowej) skłonić ich do ustępstw.

Podczas wojennych dyskusji, co zrobić z pokonanymi Niemcami, Anglosasi formułowali plany podziału tego państwa. Największe kontrowersje wzbudził tzw. plan Morgenthaua, przewidujący nie tylko okrojenie i rozczłonkowanie Niemiec, lecz również przekształcenie ich w kraj rolniczy. Strona sowiecka stała tymczasem na stanowisku, że Niemcy powinny pozostać zjednoczone. Ustalono na razie, iż kraj ten będzie okupowany przez zwycięskie mocarstwa. Największą strefą okupacyjną miała być sowiecka.

Pomocnik Historyczny „Zimna wojna” (100106) z dnia 28.03.2016; Politycy i dyplomaci; s. 28
Oryginalny tytuł tekstu: "Murem podzieleni"
Reklama