Papieże w niewoli

W XIV w. kontrolę nad papiestwem spróbowali przejąć królowie francuscy, czego skutkiem było też jednoczesne sprawowanie urzędu przez dwóch lub trzech papieży i antypapieży.

AN Klemens V (ok. 1260–1314, pont. od 1305), zapoczątkował tzw. niewolę awiniońską.

Nie do końca niewola. Lata 1309–77 są nazywane przez historyków Kościoła okresem niewoli awiniońskiej papieży. W tym czasie Kościołem rządziło siedmiu następców św. Piotra. Wszyscy z nich byli Francuzami. Żaden z tych biskupów Rzymu nie rezydował w Wiecznym Mieście, lecz w Awinionie – stolicy papieskich włości w południowo-zachodniej Francji. Określenie niewola awiniońska nawiązuje do deportacji Żydów ze starożytnego Królestwa Judy do Babilonu, która miała miejsce w VI w. p.n.e. i zyskała miano niewoli babilońskiej.

W historiografii kościelnej często można spotkać się z poglądem, że rezydowanie papieży przez prawie 70 lat w Awinionie stanowiło naruszenie kościelnego zwyczaju, nakazującego papieżom stały pobyt w Wiecznym Mieście. Nie jest to prawda, ponieważ przed XIV stuleciem istniały już w tym względzie liczne precedensy. Np. od 1099 r. do 1198 r. papieże spędzili w sumie 55 lat poza Rzymem (z czego 8 we Francji). W XI i XII w. nie rezydowali w swej stolicy nad Tybrem łącznie przez prawie 120 lat.

Ambicje i potrzeby Filipa Pięknego. Niemniej tzw. niewola awiniońska stanowiła istotnie w dziejach Kościoła okres dość szczególny. Pierwotną przyczyną przeniesienia papieskiej stolicy z Rzymu do Awinionu był konflikt między papieżem Bonifacym VIII (sprawującym godność biskupa Rzymu w latach 1294–1303) a królem Francji Filipem IV Pięknym (panującym od 1285 r. do 1314 r.). Francuski władca toczył nieustanne wojny, na które potrzebował pieniędzy. W pewnym momencie – bez zgody papieża – zdecydował się opodatkować kler, co wywołało konflikt z Bonifacym.