Krzywousty, Plątonogi, Laskonogi, czyli o piastowskich przydomkach

Nadawanie władcom przydomków zapoczątkowali Rzymianie. Moda ta przeszła także do średniowiecznej Europy. O ile jednak w antyku przydomki miały charakter niemal wyłącznie pochlebny, o tyle w średniowieczu istniały zarówno przydomki pozytywne, jak i takie, które wskazywały na mało pochlebne cechy fizyczne lub psychiczne. Spośród piastowskich władców najwcześniej przydomkiem został oznaczony Bolesław Chrobry – Chabry. Słowo to oznaczało władcę walecznego, dzielnego. W średniowiecznej tradycji Bolesław bardzo często nosił także drugi przydomek – Magnus (Wielki). Na taki sam zasłużył wśród poddanych ostatni Piast na polskim tronie – Kazimierz. Mniej szczęścia miał Mieszko II. Był on uważany za władcę słabego i leniwego, nazywany był więc zazwyczaj Mieszkiem Gnuśnym.

Ocena przez poddanych cech charakteru i dokonań określonego księcia były częstym tworzywem piastowskich przydomków. Bolesław II był Szczodrym oraz Śmiałym; XIII-wieczny książę Wielkopolski tego samego imienia – Pobożnym; jeszcze inny Bolesław – Wstydliwym, Kazimierz – Sprawiedliwym, Henryk śląski zaś – Prawym (Probus). Nie wiadomo, czy określenie Plwacz nadawane Władysławowi, jednemu z książąt Wielkopolski, odnosiło się do jakiejś choroby gardła czy też było efektem niezbyt dworskich manier księcia. Niekiedy przydomki powstawały jako efekt oceny działalności danego księcia, jak choćby Kazimierza Odnowiciela – władcy, który odnowił Polskę po okresie upadku, lub też wygnanego z Polski Władysława Wygnańca. Bardzo często przydomek był wynikiem cech fizycznych władcy. Od kręcących się włosów jeden z Bolesławów nazywany był Kędzierzawym; od czarnych włosów Leszka określano jako Czarnego; być może także od koloru włosów inny Leszek nazywany był Białym. Jednego z książąt mazowieckich nazywano Konradem Rudym, natomiast od bujnego zarostu Henryk śląski był Henrykiem Brodatym.