W prawosławiu ikony są przede wszystkim środkiem poszukiwania Boga. Pisanie (malowanie) obrazów świętych, Matki Bożej, Chrystusa, jest nie tylko działaniem artystycznym, lecz także aktem religijnym. Ikona nie jest fetyszem, przed którym bije się bałwochwalcze pokłony, ale narzędziem kontemplacji religijnej tajemnicy wcielenia się Boga w człowieka. Malarz ikon stara się przełożyć tę tajemnicę środkami artystycznymi na obraz, a obraz ma wyrażać jego duchową wrażliwość. A wierny stający przed ikoną może kontemplować dzieło jako świadectwo o świecie niebiańskim. Dlatego malarz ikon powinien być skromny i pobożny, modlić się i pościć, radzić się przewodnika duchowego. Wielki znawca tematu Pawieł Florenski, rosyjski prawosławny duchowny, filozof i pisarz religijny (1892–1937, ofiara Gułagu), pisze, że u podstaw każdej ikony zawsze leży duchowe doświadczenie, a malowanie ikony powtarza za każdym razem Boski akt stworzenia: od nicości do Nowej Jerozolimy, Państwa Bożego.
Gdy w X w. książę kijowski Włodzimierz przyjął chrześcijaństwo z Bizancjum, w Kijowie zaczęto praktykować chrześcijaństwo według wzorów i norm bizantyjskich, co dotyczyło także liturgii i malarstwa. Z pomocą artystów bizantyjskich powstawała rodzima tradycja malowania ikon. W całej Rusi czczono i podziwiano pochodzącą z tej wczesnej epoki ikonę Matki Bożej Włodzimierskiej. Jej kopię namalował Andriej Rublow (1360–1430), uczeń przybyłego z Konstantynopola Teofana Greka, największy malarz ikon z tzw. szkoły moskiewskiej (film o nim wyreżyserował wybitny twórca filmowy i teatralny Andriej Tarkowski, a własną piosenkę napisał polski bard Jacek Kaczmarski).