Dziedzictwo Rzeczpospolitej. Przypomnijmy: w Rzeczpospolitej procentowy udział ludności żydowskiej w ogóle populacji stale rósł od mniej niż pół procent w końcu średniowiecza do ok. 6 proc. pod koniec XVIII w. Milion mieszkających tu Żydów stanowił mniej więcej połowę wszystkich Żydów świata, ogromną większość społeczności żydowskiej Europy i ok. 95 proc. wszystkich Żydów aszkenazyjskich. Nierównomierne osiedlenie sprawiało, że regionalnie Żydzi stanowili dużą i bardzo widoczną część społeczeństwa. Ok. 1764 r. w Brodach, największym żydowskim mieście Rzeczpospolitej, na ogólną liczbę 10 tys. mieszkańców 8600 stanowili Żydzi. Przybywający do Polski brytyjski podróżnik i późniejszy biskup John Thomas James pisał: „Przekraczamy teraz granicę Polski i przechodzimy z ziemi chrześcijan do krainy niewiernych, jako że każdy dom, który widzieliśmy, jest w rękach Żydów”. Badacz dziejów Żydów polskich Gershon Hundert pisze wręcz o sytuacji, w której „mniejszość przestaje być mniejszością”. Ale na ogromnych obszarach terenów wiejskich oraz w innych dzielnicach, np. na Pomorzu czy w Wielkopolsce, Żydzi byli niemal nieobecni. A wielka widoczność związana była raczej z koncentracją Żydów w zawodach, które czyniły ich dla podróżników szczególnie widocznymi (karczmarze, woźnice, pośrednicy), a nie z ich rzeczywistą dominacją.
Przejście demograficzne. W XIX w. ludności żydowskiej zaczęło przybywać gwałtownie szybciej niż w wiekach poprzednich. W nauce zjawisko to znane jest jako pierwsze przejście demograficzne.