Pomocnik Historyczny

Forpoczta kapitalizmu. Organicznicy przy pieniądzach

Fabryka tytoniu i tabaki Kronenberga, grawiura. Fabryka tytoniu i tabaki Kronenberga, grawiura. Piotr Męcik / Forum
Gdy religię pracy udało się (szczęśliwie lub przemyślnie) pożenić z pieniędzmi, rodził się kapitalizm. Jego pionierzy w Królestwie Polskim byli – w duchu epoki – modernizatorami i filantropami, ale ludźmi raczej zachowawczymi w sprawach narodowych i społecznych.
Leopold Kronenberg, rysunek.Piotr Męcik/Forum Leopold Kronenberg, rysunek.

Z TROJAKICH POTRZEB. „Z trojakich potrzeb narodu i moralnych, umysłowych i fizycznych wypływają trzy główne warunki jego samoistnego i organicznego życia, temi są: harmonia i zgoda warstw społecznych, naród składających wykształcenie umysłowe usposabiające go do samodzielnego rządzenia sprawami swojemi i dobry byt mieszkańców; czyli innemi słowami cnota, nauka i bogactwa”. (Ludwik Górski)

Dla realizacji powyższych zasad nie musiało koniecznie istnieć państwo. Ludzie pracy organicznej w Królestwie Polskim musieli się wręcz obejść bez niego, gdyż, jak napisał Jerzy Jedlicki w znakomitej pracy „Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują” – „praca organiczna musiała nie tylko (…) obywać się bez pomocy państwa, ale wręcz stawiać tamy jego niszczycielskiej (…) działalności”. Przecież to państwo nie było własne, tylko obce, realizujące interesy władzy zaborczej. Jeżeli odrzucimy militarno-martyrologiczną wizję dziejów i paradygmat o powstaniach jako jedynej słusznej drodze do odzyskania przez Polskę niepodległości w warunkach zaborów, a spojrzymy na XIX w. poprzez pryzmat rozwoju cywilizacyjnego ziem polskich, to zwolennicy koncepcji organicznego rozwoju nie jawią się jako zdrajcy i serwiliści ani nie można im zarzucić, iż nie byli prawdziwymi patriotami. Widzieli oni jedynie inną drogę do rozwoju narodowego w warunkach ucisku zaborczego, szczególnie bolesnego po klęskach kolejnych powstań narodowych, a zwłaszcza insurekcji styczniowej. Krąg ludzi związanych z koncepcjami pracy organicznej przedkładał ją nad walkę zbrojną o odzyskanie niepodległości.

Organicznicy uczestniczyli praktycznie we wszystkich znaczących przedsięwzięciach gospodarczych i społecznych w skali całego Królestwa Polskiego czy też na gruncie ich małych ojczyzn.

Pomocnik Historyczny „Powstanie styczniowe” (100062) z dnia 07.01.2013; Postawy Polaków; s. 112
Reklama