W 80 lat od wybuchu powstania warszawskiego stołeczna kultura koncentruje się na rocznicy. W Muzeum Warszawy obejrzeć można powstańcze fotografie Sylwestra „Krisa” Brauna, w serwisach streamingowych – posłuchać nowej płyty Brodki „WAWA”. Po wakacyjnej przerwie wraca też „Kultura na weekend” i cykl „Jedna książka”. W tym tygodniu rozmawiamy z Michałem Wójcikiem o książce „Rywka. Śmierć ze złotym warkoczem. Gry wojenne polskiego podziemia” (Wielka Litera). Wracamy także w związku ze zbliżającą się rocznicą do Wandy Traczyk-Stawskiej, bohaterki książki Wójcika „Błyskawica”, żołnierza powstania: – To historia o „Pączku”, 17-letniej dziewczynie, która aby dostać broń do ręki, musiała stać się chłopakiem – mówi Wójcik. Przypominamy też „Kolumbów” i wznowioną właśnie rozmowę ze Stanisławem Likiernikiem „Made in Poland”, która pokazywała powstanie od nieznanej strony i dawała skomplikowany obraz podziałów okupacyjnego podziemia.
Gry podziemia, wewnętrzne walki konspiracji to jest jeden z tematów nowej książki Wójcika, w której opisuje postać „komunistycznej świętej” Rywki Tajtelbaum, żydowskiej dziewczyny, która została komunistką, by zasłużyć na stanie się Polką. – W czasie okupacji walczyło o nią podziemie, po wojnie komuniści wzięli ją na sztandary. Wtłaczali w miejsce „Zośki” i „Rudego” – przecież nowa Polska potrzebuje nowych bohaterów. A potem, gdy już ją zmieliły tryby historii, wyrzucili ją na śmietnik – mówi Wójcik.
Rywka miała wiele wcieleń, była Wandą Witwicką, przyjaciele mówili na nią Niuta. Wyszła z getta i po przeszkoleniu stała się filarem specgrupy, sześcioosobowego komanda likwidatorów Komendy Głównej Gwardii Ludowej. – Wystarczyło kilka akcji, by lud Powiśla śpiewał piosenki o nowym wcieleniu warszawskiej syrenki – krwawej mścicielce ze złotym warkoczem – mówi Wójcik. Wokół tej postaci narosło wiele mitów i legend. Jak dotrzeć do prawdy? Dlaczego zginęła? Kiedy przestała wierzyć w swoją siłę? I co ma wspólnego z Rywką mozaika przy dawnym Empiku na Nowym Świecie? O tym z Michałem Wójcikiem rozmawia Justyna Sobolewska.
***
Zachęcamy także do lektury Pomocnika Historycznego poświęconego powstaniu warszawskiemu, który właśnie się ukazał.
***
Cieszymy się, że słuchasz naszych podkastów. Powstają one również dzięki wsparciu naszych cyfrowych prenumeratorów. Aby w pełni skorzystać z możliwości słuchania i czytania tekstów naszych autorów z bieżących i archiwalnych numerów „Polityki” i wydań specjalnych, dołącz do grona prenumeratorów Polityka.pl.