68. Czy mózg człowieka zbudowany jest z wyspecjalizowanych modułów?

Getty Images Rycina z ok. 1650 r. przedstawiająca obszary ludzkiego mózgu odpowiedzialne hipotetycznie m.in. za zmysły, wyobraźnię, intelekt i wiarę w Boga.

Dwóch pacjentów Paula Broki, francuskiego lekarza, anatoma i antropologa, miało intrygujące, z punktu widzenia XIX-wiecznej medycyny, objawy. Pierwszy, Victor Leborgne, był często później przywoływany w literaturze naukowej jako „pacjent Tan” (a czasami „Tan-tan”), gdyż potrafił wypowiedzieć jedynie tę zbitkę trzech liter. Drugi, Lazare Lelong, po przebytym udarze posługiwał się zaledwie pięcioma słowami. Głównie dzięki tym dwóm nieszczęśnikom Broce udało się odkryć region mózgu, niewielką część płata czołowego w lewej półkuli, którego uszkodzenia prowadzą do afazji (zaburzeń mowy). Owa część mózgu otrzymała nazwę „pola Broki” (lub „ośrodka Broki”). Dokładny opis swoich badań francuski lekarz opublikował w 1865 r., ujawniając tym samym związek konkretnej funkcji (w tym wypadku mowy) z konkretnym obszarem mózgu. I położył podwaliny współczesnej neurologii.

Dziś wiadomo, że mówienie pobudza duży obszar mózgu, głównie w lewej półkuli. Uszkodzenia ograniczone tylko do pola Broki wywołują niewielkie lub krótkotrwałe zaburzenia mowy, natomiast poważniejsze problemy są następstwem tych rozleglejszych, obejmujących inne okolice korowe i podkorowe.

W kolejnych dekadach lekarze i naukowcy zlokalizowali inne wyspecjalizowane obszary mózgu, np. znajdującą się w płacie czołowym korę ruchową odpowiedzialną za wykonywanie dowolnych ruchów ciała. Odkrycia te sprowokowały trwającą do dziś debatę o tym, czy mózg składa się z wielu wyspecjalizowanych, niekiedy nawet bardzo, modułów. Tak postuluje m.in. część psychologów ewolucyjnych. Uważają oni, że mózg człowieka przypomina szwajcarski scyzoryk: jego liczne ostrza i narzędzia przeznaczone do różnych celów ukształtowała przez setki tysięcy lat ewolucja. Na przykład prof.