37. Dlaczego bonobo wolą pokój i seks zamiast zabijania?

W Afryce żyją dwa gatunki szympansów, najbliższych ewolucyjnie krewnych ludzi, z którymi dzielimy prawie 99 proc. DNA. Pierwszy to najbardziej znany szympans zwyczajny, drugi – bonobo, czyli szympans karłowaty, występuje wyłącznie na południe od rzeki Kongo na terenie Demokratycznej Republiki Konga. Nazwa gatunku pochodzi prawdopodobnie od pisanego z błędem miasta Bolobo. Inna wersja głosi zaś, że tak brzmi słowo „przodek” w jednym z afrykańskich języków bantu.

Obydwa gatunki szympansów są bardzo trudne do odróżnienia dla niespecjalisty: bonobo są trochę mniejsze, mają ciemniejszą twarz i zarysowane różowe usta. To, że stanowią odrębny gatunek, odkryto dopiero w pierwszej połowie XX w., a naukowców najbardziej zainteresowały ich zachowania społeczne. To one spektakularnie dzielą obydwa gatunki.

Dla bonobo niezwykle ważny jest seks (również w układach jednopłciowych) i to od najmłodszych lat. Służy on m.in. łagodzeniu napięć w grupie. I to tak skutecznie, że szympansy karłowate są mniej agresywne niż zwyczajne. Jak dotąd nie odnotowano w naturze przypadku zabójstwa dokonanego przez członków jednego stada na osobniku z obcej terytorialnie grupy. Tymczasem wśród żyjących na wolności szympansów zwyczajnych często obserwowano, jak grupa samców, patrolujących granice własnego terytorium, napada na pojedyncze osobniki z sąsiednich stad, którym rzadko udaje się ujść z życiem. W ten sposób może zostać wyeliminowana niemal cała sąsiednia społeczność. Kolejna niezwykle istotna różnica polega na tym, że w stadach szympansów karłowatych rządzą koalicje samic, a nie samców i dzięki temu nie ma np. tak silnej hierarchii.

Skąd się biorą tak odmienne zachowania? Uczeni przypuszczają, że są wynikiem oddziaływania środowiska. Bonobo żyją w rejonach obfitych w pokarm, przede wszystkim w różne owoce.