Niezbędnik

Po co organizmom żywym płeć?

33. Po co organizmom żywym płeć?

Kariotyp (kompletny zestaw chromosomów komórki somatycznej organizmu) kobiety (z lewej) i mężczyzny. Kariotyp (kompletny zestaw chromosomów komórki somatycznej organizmu) kobiety (z lewej) i mężczyzny. Getty Images

Rozmnażanie płciowe na pierwszy rzut oka wydaje się czymś absurdalnym. Głównie dlatego, że wcale nie służy rozmnażaniu, które z definicji oznacza powielanie (pomnażanie) czegoś, tworzenie z mniejszej ilości większej. Tak właśnie dzieje się u bakterii – z jednej powstają dwie, z nich kolejne cztery itd. W każdym następnym pokoleniu dochodzi do zwielokrotnienia liczby osobników, a organizmy potomne dziedziczą (powielają) wszystkie cechy swoich „rodziców”. To jest zasada klonowania. Przy czym bakterie wcale nie rezygnują z „seksu” (czyli wymieniania się genami), tylko nie robią tego przy okazji rozmnażania (co potwierdza, że te dwa zjawiska są rozłączne), ale podczas tzw. koniugacji, gdy dwa osobniki (niekoniecznie tego samego gatunku) obdarowują się genami, np. odpowiadającymi za odporność na antybiotyki. Bakterie potrafią nawet pobierać geny wprost z otoczenia, np. od nieżyjących już pobratymców!

„Rozmnażanie” płciowe jest poniekąd odwrotnością prawdziwego, bezpłciowego rozmnażania bakterii – z dwóch komórek płciowych (gamet) powstaje jedna (zygota), w dodatku z chimerowym (wymieszanym) zestawem dwóch różnych genomów. Z dwóch osobników (rodziców) powstaje jeden (dziecko), w dodatku o genach odmiennych niż u każdego z nich. Co więcej, taki dziwaczny sposób „rozmnażania” niesie ze sobą inne, nieznane u klonów ryzyko i zagrożenia: partnerzy seksualni muszą się odszukać, muszą „przypaść sobie do gustu” (zaloty, gody), no i – przy zapłodnieniu wewnętrznym – odbyć kopulację. Wszystko to skutkuje utratą czasu, energii i uwagi, co wrogowie osobników mogą przeciw nim wykorzystać. Z tego punktu widzenia klonowanie ma same zalety.

A mimo to ok. 2 mld lat temu, zapewne już u wspólnego przodka wszystkich organizmów jądrowych (eukariontów), pojawił się i utrwalił podział na płcie – zwykle dwie, choć i to nie jest niewzruszoną regułą.

Niezbędnik Inteligenta „100 pytań do nauki” (100185) z dnia 02.08.2021; Nauki przyrodnicze; s. 49
Oryginalny tytuł tekstu: "Po co organizmom żywym płeć?"
Reklama