5. Czy dzięki nauce można projektować przyszłość?

Przyszłość jest nieprzewidywalna – przekonywał wybitny filozof nauki Karl Rajmund Popper. Dlaczego? Bo nieprzewidywalne są odkrycia naukowe i oparte na nich innowacje. Nie oznacza to jednak, że jesteśmy w tej sprawie bezradni. Bo choć nie można planować rozwoju naukowego, to jednak wiedza naukowa pozwala na badanie charakteru i dynamiki procesów naturalnych, społecznych i ekonomicznych. A na tej podstawie można tworzyć scenariusze przyszłości.

W niektórych obszarach są one wręcz dokładnymi prognozami. Astronomowie nie mają problemu z określaniem przyszłego położenia ciał niebieskich. Z dość dużą dokładnością można przewidywać tendencje demograficzne. Dynamicznie rozwijające się nauki o klimacie stały się podstawą scenariuszy dotyczących zmian klimatycznych oraz ich konsekwencji gospodarczych i ekologicznych. Naukowcy wyraźnie zastrzegają, że ich realizacja zależeć będzie od różnych warunków, np. dynamiki zmian emisji gazów cieplarnianych. Pozwalają one jednak określić najważniejsze wyzwania stojące przed ludzkością i wskazać rozwiązania.

W przypadku walki z kryzysem klimatycznym generalnym wskazaniem jest jak najszybsza dekarbonizacja społeczeństw i gospodarek, czyli przebudowa infrastruktury cywilizacyjnej z opartej na paliwach kopalnych na nowe, bezemisyjne źródła energii. Wiele opracowań pokazuje, że taka transformacja jest możliwa do wykonania w wymiarze globalnym do 2050 r., i to w oparciu o istniejące już technologie. To niezwykle wymagające zadanie, które musi polegać nie tylko na zastępowaniu starych technologii nowymi, ale także na zmianie społecznej, kulturowej i ekonomicznej. Carlota Perez, wenezuelsko-brytyjska ekonomistka badająca logikę rewolucji technologicznych, twierdzi, że ludzkość ma szansę na kolejną, polegającą na sprzężeniu efektów postępu w obszarze technologii wytwarzania energii oraz przetwarzania informacji.