PAULINA WILK: – Wiosną 1989 r. był pan na placu Tiananmen. Co pan zapamiętał?
BOGDAN GÓRALCZYK: – Chiny wtedy były wielkie, ale zapyziałe, mało znaczyły. Były państwem komunistycznym z nazwy, ale feudalnym i agrarnym, gdzie jeszcze przed dekadą, u progu reform, 83 proc. obywateli mieszkało na wsi. Z placu Tiananmen pamiętam studentów, którzy nieśli Statuę Wolności... Tamta masakra była końcem poszukiwań reform w ramach komunizmu, nagłym kresem krótkiego liberalnego powiewu. W Europie rozsypywał się blok wschodni, upadał Związek Radziecki. Chińczycy błyskawicznie zrozumieli, że muszą pójść własną drogą. Ledwie trzy tygodnie po rozpadzie ZSRR Deng Xiaoping, wizjoner reform, wówczas już 85-latek, pojechał do utworzonych dekadę wcześniej specjalnych stref gospodarczych i ogłosił podwójny testament. Zapowiedział, że Chiny nie będą wysuwać się przed szereg ani zwracać na siebie uwagi, tylko powoli kumulować siłę. A po drugie, że przestaną oglądać się na zachodnie wzorce, postawią na tzw. państwo prorozwojowe. To wtedy sednem ich strategii stały się wzrost gospodarczy i modernizacja. Gdyby mi wtedy na placu ktokolwiek powiedział, czym staną się Chiny ponad trzydzieści lat później, nie dałbym mu wiary.
A dziś? Nie przestaje się pan dziwić, czy oswoił pan skalę i tempo przemian?
Dziś wiem, że to, co mówią i planują Chińczycy, należy traktować poważnie. Ich skuteczność jest niebywała i nie ma w niej przypadku. Chiny przeżywają wielki renesans. Są drugim mocarstwem świata, a od niedawna otwarcie głoszą, że chcą być pierwszym. I mają ku temu powody. Od narodzin Chrystusa do wojen napoleońskich to właśnie Chiny, a czasami Indie, były najsilniejszą gospodarką świata. Pamiętajmy – to nie jest kraj, to kontynent. W 1839 r.