Przed pięćdziesięciu laty, gdy na Wschodnim Wybrzeżu Stanów Zjednoczonych wybuchła kopernikańska rewolucja w językoznawstwie, jej wódz Noam Chomsky (ur. 1928 r.) wymyślił słynną frazę „bezbarwne zielone idee śpią szaleńczo”, która miała ilustrować fakt, że pomimo jej bezsensowności każde dziecko zdolne jest rozpoznać w niej poprawnie gramatycznie skonstruowane zdanie. Zmieniając nieco składnię, zamienić je można na mające więcej sensu zdanie oznajmujące: „szaleńcze zielone idee śpią bezbarwnie”, które dość trafnie opisuje status gramatyki generatywnej Chomsky’ego w drugiej dekadzie XXI w.
Uczony czy ideolog?
Chomsky, którego w 2003 r. elitarny magazyn „The New Yorker” nazwał jednym z najwybitniejszych umysłów dwudziestego wieku, należy do czołowej dziesiątki najczęściej cytowanych autorów w dziedzinie humanistyki. Wyprzedzają go jedynie Marks, Lenin, Szekspir, Arystoteles, Platon, Freud oraz głosiciele słowa bożego, czyli autorzy Biblii. Wyróżnia go jednak to, że jest wśród nich jedynym żywym. Czy jest to dowodem przedziwnej fascynacji humanistów zawiłymi prawami rządzącymi składnią ludzkiego języka? Ponieważ dla przeważającej ich większości publikacje Chomsky’ego dotyczące językoznawstwa są równie zrozumiałe jak elektrodynamika kwantowa, nikt podobnego przypuszczenia nie mógłby potraktować poważnie. Chomsky jest także – a dla wielu ludzi przede wszystkim – politycznym aktywistą. Kiedy w 2005 r. brytyjski „New Statesman” ogłosił ranking dwunastu wielkich współczesnych myślicieli, znalazł się on w tym gronie nie z racji zasług naukowych, lecz w uznaniu jego „buntu przeciwko Ameryce”.
Jego poglądy polityczne (sam uważa siebie za kogoś w rodzaju anarchosyndykalisty) popularnie sklasyfikować można jako lewackie i w swej krytyce „imperializmu amerykańskiego” bądź „izraelskiego faszyzmu” Chomsky nie wykazuje intelektualnego wyrafinowania, które usprawiedliwiałoby umieszczenie go na liście wybitnych myślicieli.