Archiwum Polityki

Za cara i wolną Polskę

Jeszcze jedna wersja polskich dróg: socjalizujący łodzianin, wcielony do carskiej armii pacyfikował Kaukaz, w Persji i Mezopotamii walczył z Turcją. Dalsze jego losy były równie powikłane i zaskakujące.
Jarosław Krysik/Polityka

Nasz bohater urodził się w Łodzi, w rodzinie wykwalifikowanego tkacza, 17 maja 1889 r. Dzieciństwo spędził na podwórku kamienicy przy ulicy Niskiej 1. Ukończył szkołę powszechną, a następnie zawodową przy fabryce Grohmana, w której został zatrudniony. W 1906 r. został członkiem organizacji związkowej łódzkich robotników, formowanej przez Socjaldemokrację Królestwa Polskiego i Litwy. Aresztowany w sierpniu 1907 r., trafił w trybie administracyjnym na zesłanie do Parabelskoj Obłasti w Narymskim Kraju (wieś Tołmaczewo). Po powrocie do kraju na jesieni 1910 r. został natychmiast wcielony w szeregi armii carskiej.

Początkowo otrzymał przydział do wchodzącej w skład IX Korpusu Armijnego 2 baterii, 2 konno-górskiego dywizjonu artylerii, stacjonującego w Kijowie. W kwietniu 1911 r. został kanonierem. Jednak nie służba na Ukrainie była jego przeznaczeniem. Rozkaz z listopada 1911 r. spowodował przeniesienie młodego kanoniera do Korpusu Kaukaskiego.

Na Kaukazie

Rosja podbijając Kaukaz w ciągu XIX w. weszła tam ze swoją armią i stworzyła sieć garnizonów wojskowych, które obejmowały wszystkie miasta na tym terenie. Sadowione były także poza obszarami zamieszkanymi, o ile strategiczne położenie uzasadniało taką lokalizację. Całość sił wojskowych zorganizowana była w kilkusettysięczny Korpus Kaukaski, z własną administracją. W garnizonach miejsce dawnych władz, reprezentujących lokalne społeczności, zajmowali komendanci będący oficerami armii carskiej. Decydowali o wszystkim z mocy prawa wojennego.

Jednym z garnizonów był Aleksandropol, w Guberni Erewańskiej, nazwany tak na cześć żony Mikołaja I Aleksandry. Na początku XX w. miasto liczyło ponad 30 tys. mieszkańców i było, ze względu na strategiczne usytuowanie, jednym z największych na Zakaukaziu obozów warownych.

Pomocnik Historyczny Nr 1/2009 (90123) z dnia 07.02.2009; Pomocnik Historyczny; s. 40
Reklama