To określenie odnotowano w wydanym w 1861 r. w Wilnie przez Maurycego Orgelbranda Słowniku Języka Polskiego. Przy haśle „Kartoflarz” i „Kartoflarka” znajdziemy – poza znaczeniami „sprzedający (lub sprzedająca) kartofle” i „lubiący (lub lubiąca) kartofle” – uwagę, iż w przenośni jest to określenie Niemca lub Niemki. Podobnie, nieco ponad 40 lat później (w 1902 r.), w wydanym w Warszawie przez Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego Słowniku Języka Polskiego podawano, iż Niemca nazywa się pogardliwie kartoflarz bądź kartoflannik. Przytoczono także krótki wierszyk: „Ach, ty Szwabie kartoflarzu! Gonisz panny po cmentarzu. Pana Boga nie znasz, kopytem się żegnasz”.
Kurt Lück w „Deutsche Rundschau in Polen”, gazecie mniejszości niemieckiej ukazującej się w okresie międzywojennym w Bydgoszczy, przytacza cytat z noweli Władysława Rowińskiego „Julka” (wydanej później pod zmienionym tytułem „W Łodzi. Szkice i wrażenia”), w której Niemców nazywano Die Lodscher Kartoffelfresser, czyli łódzcy kartoflarze (lub zjadacze kartofli).
Ten sam Kurt Lück w swej, wydanej po raz pierwszy w 1938 r. i po raz drugi w 1943 r. książce „Der Mythos von Deutschen in der polnischen Volksüberlieferung und Literatur. Forschungen zur deutsch-polnischen Nachbarschaft im ostmitteleuropäischen Raum” („Mit Niemców w polskich przekazach ludowych i literaturze. Badania na temat polsko-niemieckiego sąsiedztwa na obszarze środkowo-wschodnioeuropejskim”) przytacza dalsze przykłady stosownych powiedzeń oraz cytatów z literatury polskiej.