Archiwum Polityki

Dotknięcie Erosa

Kiedy sonda NEAR łagodnie wylądowała 12 lutego na powierzchni Erosa, zapanowała euforia. Pierwszy lot do asteroidy, niepozbawiony dramatycznych momentów i niespodziewanych zwrotów akcji, zakończył się sukcesem. Statek kosmiczny pokonał niewyobrażalną odległość 3 mld km, wykonał 150 tys. fotografii i przeprowadził wiele bardzo skomplikowanych pomiarów.

Dlaczego naukowcy tak wiele uwagi poświęcają asteroidom? Te niewielkie, skaliste obiekty wyglądają przecież bardzo niepozornie w porównaniu z majestatycznymi planetami – arystokracją Układu Słonecznego. Znaczenie asteroid (zwanych też planetoidami) jest jednak znacznie większe niż sugeruje to ich aparycja. Stanowią one klucz do zagadki powstania i ewolucji naszego układu planetarnego.

W noc sylwestrową z 1800 na 1801 r. sycylijski astronom Giuseppe Piazzi odkrył pierwszą (i największą) planetoidę Ceres. Obecnie znamy ponad 20 tys. asteroid, a astronomowie podejrzewają, że jest ich ponad milion. Rozmiary większości z nich wynoszą kilka lub kilkadziesiąt kilometrów; jedynie trzy mają średnice przekraczające 500 km. Prawie wszystkie obiegają Słońce po dość odległych torach, położonych między orbitami Marsa i Jowisza. Niektóre jednak zbliżają się do Ziemi, stanowiąc dla niej istotne niebezpieczeństwo. Upadek kilkukilometrowego obiektu może wywołać katastrofalne skutki, o czym – na swe nieszczęście – przekonały się dinozaury 65 mln lat temu.

Aczkolwiek obecna liczba planetoid może wydawać się ogromna, było ich znacznie więcej w epoce, kiedy tworzył się Układ Słoneczny, czyli cztery i pół miliarda lat temu. Krążyły wówczas po przecinających się orbitach, nic więc dziwnego, że zderzały się i zlepiały ze sobą. W ten właśnie sposób powstały planety. Ziemia to właściwie sterta sklejonych asteroid. Minerały, z których zbudowana jest skorupa naszego globu, ulegały jednak silnym przekształceniom, wywoływanym przez najprzeróżniejsze czynniki: atmosferyczne, wulkaniczne, górotwórcze. Aby stwierdzić, jak wyglądały w momencie powstawania Ziemi, trzeba badać obiekty, w których podobne zmiany nie zachodziły. Takimi ciałami są te asteroidy, które nie dostąpiły zaszczytu wejścia w skład jednej z planet i nadal samotnie błądzą w przestrzeni.

Polityka 8.2001 (2286) z dnia 24.02.2001; Nauka; s. 76
Reklama