Pani Swietłana, rodowita lwowianka, od piętnastu lat jest na emeryturze. Córkę ma w Polsce, sama z domu już prawie nie wychodzi. Mówi po polsku, ukraińsku i rosyjsku. Cieszy się, że – jak bardzo wielu lwowskich Polaków z jej pokolenia – doczekała wizyty papieża, mogła go zobaczyć i usłyszeć tu, u siebie, gdzie część jej bliskich spoczywa na Cmentarzu Łyczakowskim. – Oni też by się radowali.
Dziś dla Ukrainy najważniejsze jest pytanie o tożsamość: kim jesteśmy? Nie ma jednej Ukrainy: jest zachód ze Lwowem, ogromne połacie zrusyfikowanej części wschodniej, wieloetniczne Zakarpacie, rosyjsko-tatarski Krym. Są trzy odłamy prawosławia, dwa Kościoły katolickie, a wszystkie razem oblane morzem religijnej obojętności. Przez lata wyznanie bywało deklaracją narodowości. Katolik rzymski znaczyło: Polak lub Węgier, grekokatolik – Ukrainiec, prawosławny lojalny wobec patriarchy moskiewskiego – Rosjanin. Po upadku komunizmu pojawiły się dodatkowe podziały. Religijny pluralizm martwi nie tylko hierarchów walczących o wpływy, ale i władze państwowe. Religię traktują one pragmatycznie – jako element gry politycznej o swoją koncepcję interesów niepodległego państwa.
Iwan Pawło, rymśkij papa, wyczuł owe ukraińskie tarapaty z tożsamością po totalitaryzmie. Uczynił z nich oś swej rozmowy z wszystkimi, którzy chcieli go słuchać na tej potwornie obolałej, a przepięknej ziemi. Problemem Ukrainy w dziesiątym roku jej przygody z wolnością jest – poza ekonomią – wzmocnienie poczucia wspólnoty i ułożenie w funkcjonalną całość różnych kawałków tej mozaiki etnicznej, kulturowej, religijnej. Jeśli to się nie uda, spełnione marzenie o własnym suwerennym państwie zamiast konsolidować może przynieść rosnącą frustrację. – Nie, nie – zapewnia po rosyjsku kijowski taksówkarz Sasza – nie ma mowy o powrocie do Rosji, tego już nikt nie chce.