Ustawa o powszechnym uwłaszczeniu obywateli hojnie potraktowała lokatorów i innych użytkowników nieruchomości wymienionych w tym akcie prawnym (patrz ramka). W porównaniu do bonów uwłaszczeniowych prawo własności do mieszkania albo gruntu będzie miało ogromną wartość. Zwłaszcza że bon zapowiada się skromnie. Autorzy projektu ustawy nie przedstawili żadnych wyliczeń; wiadomo jednak, że niesprywatyzowany majątek Skarbu Państwa wart jest około 140 mld zł, z czego 7 proc. ma być przeznaczone na uwłaszczenie obywateli. Posłowie (z opozycji) szacują, że na jedną osobę przypadnie majątek wartości 300–800 zł, zależnie od zakładanej liczby uczestników uwłaszczenia i optymizmu liczącego posła. Senatorowie z SLD są większymi pesymistami, oceniają bon na 100–300 zł.
– Nie obiecujemy, że wszyscy dostaną po równo – uprzedzał podczas debaty sejmowej poseł Adam Biela, główny autor projektu ustawy. Podobne stanowisko zaprezentowali senatorowie. Utrzymano uwłaszczenie automatyczne: prawo własności ma dostać i kilkuosobowa rodzina, zajmująca mieszkanie 30-metrowe, i samotny lokator na 100 metrach. Podobny automat ma być stosowany przy uwłaszczaniu użytkowników zabudowanych działek.
Każdy chce być właścicielem
Zbigniew Malesa, prezes Ogólnopolskiego Ruchu Obrony Interesów Lokatorów, szacuje, że uwłaszczeniem zainteresowanych jest około 90 proc. lokatorów mieszkań komunalnych i zakładowych. Poza mieszkańcami rozpadających się ruder (które Senat wyłączył z programu uwłaszczeniowego) niewielu zrezygnuje z okazji. Zapowiada to zmiany własnościowe na trudną do wyobrażenia skalę. Do gmin należy 1555 tys. mieszkań, do zakładów pracy – 680 tys. (według danych GUS z końca 1998 r.). Zgodnie z poprawkami Senatu uwłaszczeniem nie mogłyby być objęte lokale socjalne (22,5 tys.