Gabor Demszky, 47 lat, od 1990 r. nadburmistrz Budapesztu. Od dłuższego czasu drugi na Węgrzech najpopularniejszy polityk, po prezydencie kraju Arpadzie Gonczu. Jego przodkowie byli Polakami ze Spiszu na słowackim Podhalu. Ukończył prawo i socjologię na Uniwersytecie Budapeszteńskim. W 1972 r. usunięty na rok z uczelni za działalność opozycyjną; sygnatariusz Karty 77. W 1979 r. współzałożyciel Fundacji Wspomagania Biednych, która na Węgrzech pełniła funkcję KOR. W 1981 r. przebywał w Polsce, aby uczyć się konspiracyjnych metod działania. Założył nielegalne wydawnictwo, redagował czasopisma "Beszelo" i "Hirmondo". Aresztowany w 1983 r. i skazany na pół roku więzienia w zawieszeniu. W tym samym roku otrzymał międzynarodową nagrodę Freedom to Publish. Współzałożyciel nielegalnego w 1988 r. Związku Wolnych Demokratów. Był jednym z przywódców tej liberalnej partii, która w pierwszych wolnych wyborach w 1990 r. zajęła drugie miejsce, ale nie utworzyła koalicji ze zwycięskim Forum Demokratycznym o chadeckiej orientacji. Po wybraniu na nadburmistrza Budapesztu zrezygnował z mandatu poselskiego. W latach 1994 i 1998 był wybierany na kolejne kadencje.
Jaka jest struktura samorządu Budapesztu, jak wybiera się nadburmistrza i burmistrzów dzielnic?
Budapeszt powstał w 1872 r. z połączenia Budy, Pesztu oraz Obudy w jeden organizm. Od pół wieku miasto jest podzielone na 23 dzielnice i nic tu się nie zmieniło. Struktura samorządowa jest dwuszczeblowa. W samorządzie stołecznym jest 66 radnych, w dzielnicowych w sumie 628 radnych wybieranych proporcjonalnie do ogółu 2,2 mln mieszkańców. W skład samorządów wchodzą jeszcze nadburmistrz i burmistrzowie dzielnic wybierani od 1994 r. w wyborach bezpośrednich. Dzielnice są równorzędnymi partnerami samorządu stolicy. Mają ściśle określone - inne niż samorząd stołeczny - zadania.
Jakie gratyfikacje otrzymują członkowie samorządów?
Uposażenia radnych zależą od udziału w pracach poszczególnych komisji. Nie stosujemy dodatkowych diet. Wysokość uposażeń została określona przez parlament. Najwyższą płacę może mieć burmistrz Budapesztu. Radni mogą uchwalić mu pensję równą ministerialnej. W moim przypadku wynosi to netto równowartość około 1000 dolarów miesięcznie. Zastępcy nadburmistrza oraz burmistrzowie dzielnic mogą otrzymać do 90 proc., a radni od 60 do 80 proc. płacy ministra. Jak na Węgry nie są to wprawdzie wysokie uposażenia, ale znacznie wyższe od przeciętnych zarobków. Stworzyliśmy system, w którym coraz więcej radnych rezygnuje z innych zajęć i profesjonalnie traktuje swoje obowiązki. Wykazały to ostatnie wybory, w których wielu z nich wybrano na trzecią już kadencję. To ważne, bo zwłaszcza na szczeblu stołecznym funkcja radnego wymaga całkowitego poświęcenia.
Od dziesięciu lat włada pan Budapesztem. Co się panu udało?
Wpływy umożliwiają nie tylko funkcjonowanie i unowocześnianie miasta, ale na szczęście pozwalają na większe inwestycje.