Archiwum Polityki

Akcja pod Strychem

Zamach na Hitlera przeprowadziła organizacja Gryf Pomorski w czerwcu 1942 r. Jeden z organizatorów ukrywał się potem w pomorskim majątku von Stauffenberga, wykonawcy znanego zamachu na führera w kętrzyńskiej kwaterze.

Andrzej Koraszewski (POLITYKA 32) w swojej korespondencji z Londynu zatytułowanej "Kryptonim Foxley" pisze m.in.: "Podana w brytyjskich dokumentach i przekazana przez ťSunday TimesŤ z 26 lipca 1998 r. informacja o polskim zamachu na Hitlera jest intrygująca. (...) Intryguje również twierdzenie o współpracy polskiego ruchu oporu (Gryfa Pomorskiego ZWZ?) z wywiadem brytyjskim, która w tym okresie zdaniem specjalistów jeszcze była w powijakach".

Najpierw kilka słów wyjaśnienia o organizacji, którą Andrzej Koraszewski przedstawia jako "Gryf Pomorski - ZWZ?" - właśnie ze znakiem zapytania. Otóż chodzi w tym przypadku o polską organizację wojskowo-polityczną pod nazwą Tajna Organizacja Wojskowa Gryf Pomorski, działającą w latach okupacji na obszarze pomorskim. Do lipca 1941 r. był to Gryf Kaszubski. Założycielami jej byli ludzie o poglądach demokratycznych: ksiądz pułkownik Józef Wrycza - "Rawicz", Józef Dambek - "Lech", "Jur", "Adam Falski", Juliusz Koszałko - "Jeremi", Jan Gierszewski, Klemens Bronk i Leon Kleinschmidt. Gryf prowadził działalność sabotażowo-dywersyjną i partyzancką w Borach Tucholskich. Ideologicznie zbliżony raczej do Narodowej Demokracji, postulował reformę rolną, rozbudowę przemysłu, zlikwidowanie wpływów obcego kapitału, doceniał konieczność zespolenia wszystkich sił narodu do walki o niepodległość i stworzenie silnego państwa w nowych granicach, aż po Szczecin. W szczytowym okresie rozwoju - w latach 1943-1944 - w jego szeregach było ponad 5000 ludzi.

Po rozszyfrowaniu organizacji przez gestapo i masowych aresztowaniach jej członków w okresie od stycznia do marca 1944 r., zwartość organizacji znacznie osłabła. Część oddziałów podporządkowała się Armii Krajowej, część weszła w ścisłą współpracę z radzieckimi oddziałami desantowymi i grupami partyzanckimi Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego, m.

Polityka 37.1998 (2158) z dnia 12.09.1998; Społeczeństwo; s. 66
Reklama