Archiwum Polityki

A jednak się kręci!

Kolejne eksperymenty potwierdzają, że przewidywania ogólnej teorii względności, wymyślonej prawie sto lat temu, doskonale się sprawdzają. Tym razem udowodniono, że wirująca wokół Ziemi czasoprzestrzeń wlecze za sobą znajdujące się w niej obiekty.

Legenda mówi, że niemal czterysta lat temu, 22 czerwca 1633 r., poniżony przez kościelną inkwizycję 69-letni Galileusz, podnosząc się z klęczek, wymamrotał: – Eppur si muove! (A jednak się porusza!). Znane powszechnie nieprzyjemności spotkały go za propagowanie poglądów Kopernika. W istocie rewolucja kopernikańska była jeszcze głębsza. W jednym z rozważanych w „De revolutionibus” modeli nawet Słońce nie znajdowało się w centrum, lecz tuż obok niego.

Dla Newtona przestrzeń była „naczyniem”, w którym rozgrywały się wydarzenia, ciała zmieniały swoje położenia, zachodziły zjawiska, ale na kształt tego naczynia nie miało to żadnego wpływu. Czas był rzeką unoszącą wszystko, z nieznanych powodów płynącą zawsze w jednym tylko kierunku, ale podobnie jak przestrzeń zupełnie od materii niezależną.

W 1915 r. Albert Einstein opublikował ogólną teorię względności radykalnie zmieniającą ten obraz. Własności przestrzeni i czasu (czasoprzestrzeni) okazały się zależne od ilości, przestrzennego rozkładu, własności i prędkości materii. Realna, trójwymiarowa przestrzeń jest kształtowana (zakrzywiana) przez materię podobnie jak czas. Materia odkształca przestrzeń i wpływa na wskazania zegarów. Zakrzywiona przestrzeń (czasoprzestrzeń) wyznacza sposób poruszania się materii. Zgodnie z ogólną teorią względności, najbardziej powszechnie dostrzegane z oddziaływań fizycznych – ciążenie, które determinuje ruch Księżyca, przypływy oceanów i spadanie jabłka, okazało się efektem zakrzywienia przestrzeni.

Oporna grawitacja

Wszystko, co dzieje się w przyrodzie, jest wynikiem oddziaływań. Do niedawna wyróżniano cztery oddziaływania fundamentalne: elektromagnetyczne (rządzące budową atomów, cząsteczkami i reakcjami chemicznymi, oddziaływaniem światła z materią), dwa rodzaje oddziaływań jądrowych – silne (odpowiadające za budowę jąder atomowych) i słabe (odpowiedzialne np.

Polityka 47.2004 (2479) z dnia 20.11.2004; Nauka; s. 86
Reklama